انواع برنامه ریزی
انواع برنامه ریزی
برنامه ریزی کردن برای رسیدن به اهداف در زمینه های مختلف، یکی از مهم ترین و کاربردی ترین فعالیت هایی است که هر فرد می تواند انجام دهد. برای یک برنامه ریزی موفق و درست، باید نکات بسیار زیادی را بدانیم که در مقالات قبلی به بررسی آن ها به صورت مفصل پرداخته ایم؛ اما آنچه که اکنون اهمیت دارد این است که بدانیم برنامه ریزی از جنبه های مختلف به چند گروه تقسیم بندی می شود و هر گروه چه معنا و مفهومی دارد؟ در این مقاله قصد داریم انواع برنامه ریزی را به لحاظ زمان، عملکرد و محتوا به شما معرفی کنیم. هر یک از انواع برنامه ریزی ها بسته به هدفی که دنبال می‌کنند و نتایجی که قرار است برای شما همراه داشته باشند، نیاز به تخصص و تجربه خاصی دارند که برای اطلاعات بیشتر در این زمینه توصیه می‌کنیم حتماً تا پایان همراه ما باشید.
اکنون زمان آن رسیده است که انواع برنامه‌ریزی را به لحاظ مختلف بسته بندی کنیم.
برنامه ریزی کوتاه مدت میان مدت بلند مدت.
فردی، گروهی
تحصیلی، شغلی، ورزشی، شخصی و….
اگر هم زمان کافی برای مطالعه این مقاله ندارید، پیشنهاد می کنم با مشاهده کلیپ زیر آن را به طور مختصر و مفید مرور کنید.
در ادامه بخوانید: اهمیت برنامه ریزی در مدیریت زمان
در این بخش به معرفی تک به تک شیوه های برنامه ریزی به لحاظ زمان خواهیم پرداخت.
برنامه ریزی های کوتاه مدت، به برنامه‌ریزی‌های اطلاق می‌شود که هدف مشخصی را در بازه زمانی یک الی سه ماهه دنبال می کنند و به نتیجه نهایی می‌رسند. این برنامه‌ریزی‌ها معمولاً در زمان امتحانات پایان تحصیل و یا سرمایه گذاری های کوتاه مدت و امثال این ها مناسب هستند. توجه کنید برنامه ریزی کوتاه مدت باید بتوانند هدف شما را در همین بازه زمانی به نتیجه مطلوب و مورد قبول برساند؛ این برنامه‌ریزی‌ها معمولاً برای اهدافی قابل استفاده هستند که پیچیدگی فراوانی ندارند و مهارت خاصی نیز در آنها لازم نیست.
برای برنامه ریزی های میان مدت اغلب بازه زمانی تا شش ماه در نظر گرفته می شود؛ یعنی اگر شما هدفی را تعیین کنید و تصمیم بگیرید آن را در فاصله زمانی بیش از سه ماه و کمتر از ۶ ماه به نتیجه برسانید، در واقع یک برنامه ریزی میان مدت انجام داده اید. این برنامه ریزی را می توان برای اهدافی به کار گرفت که سختی متوسط دارند.
برنامه ریزی‌های بلند مدت معمولاً دارای بازه زمانی یک سال و بیشتر هستند. اغلب در پروژه‌های پیچیده کاری و سرمایه گذاری هایی که نیازمند صبر و تحمل هستند تا به سوددهی مناسب برسند، هدف بر این پایه تعیین می شود.
یعنی فرد از ابتدای مسیر می‌داند که باید برای رسیدن به هدفی که در ذهن دارد از یک برنامه ریزی بلندمدت استفاده کند. درست است که شاید مدت زمان این برنامه ریزی ها کمی طولانی باشد، اما اغلب این برنامه‌ریزی‌ها اگر به شکل درست انجام گیرند، نتایج بسیار خوب و درخشانی با خود همراه خواهند داشت.
برنامه ریزی به لحاظ عملکرد نیز شامل دو بخش فوق العاده مهم می شود:
برنامه ریزی های فردی به گروهی از برنامه‌ها اطلاق می‌شود که برای شخص معینی انجام گرفته و صرفاً مناسب خود فرد می باشد. این برنامه ها شخصی هستند و نباید به دیگران توصیه شوند؛ چرا که برنامه ریزی فردی صرفاً با توجه به ویژگی ها و خصوصیات یک شخص خاص انجام می گیرد. بنابراین قطعاً نمی تواند گزینه مناسبی برای دیگران باشد و یا دلیل نمی‌شود که تمام افراد علاقه‌مند این باشند، که این برنامه را دنبال کنند.
ضمن اینکه اهداف هر فرد با فرد دیگری متفاوت است؛ حتی استعدادهای افراد و توانایی آنها در زمینه های مختلف نیز با یکدیگر به طور کامل فرق دارد. بنابر این اگر برنامه‌ریزی صرفاً برای شخص شما انجام می گیرد و آن را به دیگران توصیه و یا تحمیل نکنید.
برنامه ریزی های گروهی معمولاً برای سازمان ها و تیم‌های ورزشی یا کلاس های آموزشی صورت می گیرد؛ در این برنامه ریزی همه افراد حاضر در گروه همزمان با یکدیگر برای رسیدن به هدف خاصی تلاش می کنند؛ بنابراین همه آن ها باید تابع قوانین خاصی باشند و از یک برنامه مشخص و معین پیروی نمایند. در غیر این صورت هدف موردنظر قطعاً محقق نخواهد شد. به عنوان مثال افراد حاضر در یک تیم ورزشی همگی از یک برنامه تمرین خاص پیروی می نمایند؛ چرا که آمادگی بدنی همه آنها باید در یک سطح باشد تا بتوانند تیم را به پیروزی برسانند. در این برنامه ریزی ها باید شرایط همه افراد را در نظر گرفت و طوری برنامه‌ریزی را تنظیم و تهیه کرد که همه بتوانند به صورت منظم و مداوم به آن عمل کنند.
محتوای یک برنامه یعنی همه کارهایی که قرار است در این برنامه انجام شود تا هدف مورد نظر محقق شود؛ زمینه ای که این فعالیت ها در بستر آن انجام می گیرد در واقع همان محتوای برنامه است که می تواند در زمینه ها و رشته های مختلف صورت بگیرد. در ادامه تعدادی از این محتواهای برنامه‌ریزی را با هم بررسی می‌کنیم.
برنامه ریزی تحصیلی یکی از رایج ترین انواع برنامه ریزی به لحاظ محتوا است. این برنامه‌ریزی اغلب در گروه فردی قرار می گیرد؛ چرا که برای هر شخص و هر دانش آموز یا دانشجو متناسب با اهداف علایق و شرایط زندگی تنظیم می‌شود تا او را به هدف مورد نظر خود برساند.
تصور بسیاری از افراد بر این است که این گونه برنامه‌ریزی‌ها را می‌توانند خودشان انجام دهند و آن را دنبال نمایند؛ اما یک ذهنیت کاملاً غلط است! چرا که اگر قرار است یک برنامه تخصصی برای شما تهیه و تنظیم شود و در نهایت شما را به هدف خوبی برساند، باید یک فرد متخصص در این زمینه برنامه ریزی را برای شما انجام دهد. در این صورت نمی‌توانید توقع نتایج بسیار خوبی داشته باشید.
برنامه‌ریزی‌های تحصیلی اگر صرفاً برای دوره خاصی مانند زمان امتحانات باشند، کوتاه مدت هستند. اما اگر با توجه به اهداف بعدی و برای مدت زمان بیشتری تعیین شوند، در گروه اهداف بلندمدت قرار می گیرند. به عنوان مثال برنامه ریزی کردن برای موفقیت در کنکور، از انواع برنامه ریزی بلند مدت می باشد.
مشاوران تحصیلی و معلمان بهترین گزینه ها برای تنظیم یک برنامه ریزی تحصیلی مناسب هستند؛ توجه کنید که نباید در برنامه ریزی تحصیلی خود توصیه های دیگران را وارد نمایید، زیرا هر کس با توجه به شرایط خودش نظرش را بیان می‌کند و به شما توصیه می نماید. البته ممکن است بعضی از آنها مفید باشند اما اغلب موجب انحراف شما از مسیر اصلی خواهند شد.
پیشنهاد می کنم در این زمینه حتماً مقاله برنامه ریزی درسی را هم که خیلی تخصصی تر به این موضوع پرداخته مطالعه کنید.
فردی به تازگی کسب و کاری را راه اندازی کرده است و در نظر دارد آن را گسترش دهد تا به موفقیت های بیشتری دست پیدا کند، نیازمند یک برنامه ریزی شغلی برای طی کردن درست مسیر می باشد. در این هنگام است که باید به مشاور کسب و کار مراجعه کنید و از او بخواهید با توجه به جایگاه فعلی شما میزان سرمایه و هدف بعدی تان برنامه مناسبی در اختیارتان قرار دهد. برنامه ریزی کردن در حیطه شغلی شاید یکی از سخت ترین انواع برنامه‌ریزی باشد! چرا که به دلیل دخیل بودن سرمایه در آن اغلب ریسک بالایی دارد و باید دقت کافی را داشت. این برنامه‌ریزی‌ها معمولاً برای بلند مدت انجام می شود.
در تیم‌های ورزشی اگر یک برنامه‌ریزی مناسب وجود نداشته باشد، به طور یقین تیم با شکست مواجه خواهد شد. برنامه ریزی های ورزشی از نوع فردی هم می توانند باشند؛ مانند برنامه های بدنسازی که صرفاً مختص یک فرد خاص است.
این برنامه ها باید توسط یک مربی خبره و آموزش دیده در این زمینه طراحی شوند؛ چرا که برنامه ورزشی شما به صورت مستقیم با سلامت جسم شما در ارتباط است، پس به هیچ عنوان نباید در آن ریسک نمایید. برنامه ریزی های ورزشی می توانند کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت باشند و در هر مقطع زمانی خاص تغییراتی در آن ها حاصل شود.
اهداف و برنامه ریزی های شخصی معمولاً پیچیده نیستند؛ چرا که این برنامه ریزی ها توسط خود افراد برای سر و سامان بخشیدن به فعالیت های روزانه آنها انجام می گیرد. در این برنامه ریزی ها اغلب زمان اهمیت چندانی ندارد و هدف صرفاً این است که از روزهای خود و زمان هایی که در اختیار دارید به طور هدفمند بهره بگیرید. به همین دلیل است که برای انجام این برنامه ریزی شاید خود شما بهتر از هر فرد دیگری بتوانید عمل کنید.
برنامه هایی که به صورت استراتژیک هستند، چارچوب و دید سازمانی را تعریف می کنند. چگونگی تبدیل افکار به واقعیت را سازمان در نظر می گیرد.
برنامه ریزی برای جهت یک شرکت صورت می گیرد بنابراین توسط مدیریت ارشد سازمان انجام می شود. تعیین اهداف بلند مدت یک شرکت، برنامه عملیاتی است که باید پذیرفته شود و منابع برای دستیابی به این اهداف با هم همبستگی پیدا می کنند.
مدیریت باید بر روی برنامه ریزی برای سال های آینده تمرکز کند که بتواند سازمان را از جایی که امروزه در آن قرار دارد، به هدفی که قصد دارد برساند. برنامه استراتژیک باید موثر برای حرکت به سمت جلو، انعطاف پذیر و با تطبیق دادن به رشد در آینده متمرکز باشد. این برنامه ها محوریت و کادری برای برنامه ریزی سطح پایین را فراهم می کنند.
تاکتیک هایی را که نیاز است مدیران برای رسیدن به اهداف های مشخص شده در برنامه استراتژیک، بدست بیاورند را در برنامه ریزی تاکتیکی تعیین می کنند. برنامه های تاکتیکی دارای یک دوره زمانی کوتاه (به طور معمول کمتر از 3 سال) هستند و معمولا توسط مدیران سطح متوسط چیده می شوند.
در واقع برنامه تاکتیکی جزئیاتی مثل ابزار یا برنامه های عملیاتی را برای به اجرا رساندن برنامه استراتژیک به واسطه واحدهای درون هر بخش مشخص می کند. برنامه های تاکتیکی به جزئیات منابع و تخصص بندی کار در میان زیر واحد ها در هر بخش نیاز دارد.
برنامه های عملیاتی، برنامه های کوتاه مدت (کمتر از یک سال) برای ایجاد گام های عملی خاص هستند و برای حمایت از برنامه های استراتژیک و تاکتیکی ایجاد می شود. آنها معمولا توسط مدیر برای تکمیل کردن مسئولیت های شغلی ایجاد می شوند. آنها توسط سرپرستان، رهبران تیم و تسهیل کننده ها برای پشتیبانی از برنامه های تاکتیکی توسعه می یابد. آنها عملیات روزمره یک سازمان را مدیریت می کنند.
برنامه های عملیاتی می توانند به صورت ثابت یا در حال انجام باشند. برای پوشش مسائلی که مدیران با آنها مواجه می شوند، برای مثال سیاست ها ، رویکردها ، قوانین ، از برنامه های ثابت پیروی می شود.
و برای آماده شدن برای شرایط یا مشکلات استثنایی از برنامه های در حال انجام پیروی می شود. معمولا پس از یک استفاده از آنها، حذف یا جایگزین می شوند، برای مثال برنامه ها، پروژه ها و بودجه ها.
در هر برنامه ریزی، 3 گام مهم و اساسی وجود دارند که شما باید به آنها توجه داشته باشید؛ برنامه ریزی شما بر اساس این 3 نکته است که انجام می گیرد و شما را به اهدافتان می رساند.
اگه تا به حال از برنامه‌های راهنمای مسیر در حین رانندگی استفاده کرده باشید، متوجه خواهید شد که اولین چیزی که از شما درخواست می شود این است که مکان فعلی خود را مشخص کنید. یا اگر تلفن همراه شما کمی پیشرفته تر باشد برنامه از شما اجازه می‌خواهد تا بتواند مکان شما را تشخیص دهد. در برنامه ریزی هم اولین نکته و مهمترین نکته این است که بدانید کجا هستید و قرار است از چه نقطه ای حرکت خود را آغاز کنید.
دلیل این که تا این اندازه بر این موضوع تاکید می‌کنیم چیزی نیست جز اینکه گاهی اوقات اگر متوجه نباشید دقیقا در کجا قرار دارید، ممکن است فقط زمان و هزینه خود را و حتی انرژی تان را بیهوده تلف کنید. هدفی که در ذهن دارید محقق نشده و نهایتاً برنامه شما با شکست مواجه شود. پس از اولین گام به طور دقیق مشخص کنید در کدام قسمت از مسیر رسیدن به اهداف خود قرار داد.
اگر از افراد مختلف درباره هدفی که در سر دارند سوال بپرسید، اغلب آنها یک مقصد بسیار کلی را به شما نشان می‌دهند. مثلاً اگر از دانش آموزی که پشت کنکور قرار دارد بپرسید میخواهی چه کاره شوی، معمولاً جواب مشخص و درستی به شما نمی دهد! چرا که خودش هم دقیقا نمی داند قرار است در نهایت به کجا برسد و تنها یک هدف کلی را در ذهن می پروراند.
اما مقصود ما این است که شما دقیقاً به طور کامل و با جزئیات بدانید که قرار است نهایتاً پس از طی کردن مسیر مشخصی به کجا برسید و چه دستاوردی داشته باشید. این ذهنیت دقیق همانطور که می دانید علاوه بر این که می تواند شما را در مسیر رسیدن به هدف بیشتر کمک کند، طبیعتاً به تصویرسازی های ذهنی و و سرعت بخشیدن به حرکت شما نیز کمک شایسته‌ای می کند. به عنوان مثال اگر قرار است یک سرمایه گذاری انجام شود، این سرمایه‌گذاری در نهایت باید چه مقدار سوددهی داشته باشد، سود حاصل قرار است صرف چه کاری شود و مواردی از این قبیل.
مسیر رسیدن به هدف معمولاً مسیری پر پیچ و خم خواهد بود که نیاز به مهارت های فراوان و آگاهی از مسائل گوناگون دارد؛ این وظیفه بر دوش شماست که تمام این موانع و لوازم لازم را پیش بینی کنید و قبل از آغاز حرکت آنها را تهیه نمایید. به عنوان مثال اگر قرار است در مدت زمان ۶ ماه تبدیل به یک سخنران حرفه‌ای شوید، باید بدانید چه مهارت هایی لازم است، چه آموزش هایی باید دیده شود و چه تمریناتی باید انجام گیرد و برای هر یک از این موارد به صورت جداگانه ایده در ذهن داشته باشید.
پیشنهاد می کنم در این رابطه حتماً مقاله تکنیک های برنامه ریزی را هم مطالعه کنید تا خیلی بهتر بتوانید برنامه ریزی کنید و بهترین اتفاقات را برای خود رقم بزنید.
دسته بندی های بالا در حوزه برنامه ریزی نشان می دهد که با توجه به اهداف و سایر مسائلی که برایتان اهمیت دارد باید برنامه مناسبی را انتخاب کنید و با در نظر گرفتن زمان کافی و سایر موارد آن را به نتیجه مطلوب خود برسانید. اما علاوه بر برنامه ریزی، عمل کردن به آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد؛ به همین دلیل پیشنهاد می کنم مقاله چگونه برنامه ریزی خود را عملی کنیم را هم مطالعه کنید.
جدا از تمام مباحثی که در این مقاله گفته شد که می تواند به برنامه ریزی شما بسیار کمک کند، یکی از بهترین راه ها برای برنامه ریزی مناسب، استفاده از چک لیست و یک نوع برنامه خاص می باشد که شما را هر روز، گام به گام به انجام کارهای روزانه نزدیک تر کند.
دفتر برنامه ریزی چک لیست برتر، دقیقاً همین کار را برای شما انجام می دهد و برنامه ریزی را از همیشه آسان تر خواهد کرد؛ چرا که شما در این چک لیست، روزانه می توانید تمام کارهای خود را در آن یادداشت کرده، شکرگزاری داشته باشید، اتفاقات روزانه و مثبت را ثبت کنید، با جملات انگیزشی بمب انگیزه شوید، داستان های افراد موفق را بخوانید، با بهترین قوانین موفقیت آشنا شوید و در یک کلام، هر آنچه برای برنامه ریزی کامل و جامع به آن نیاز مندید را داشته باشید! فوق العاده است! تمام این امکانات را می توانید یکجا در اختیار داشته باشید! پس این فرصت را از دست ندهید و برای این که بهترین نوع برنامه ریزی روزانه را تجربه کنید، همین الآن چک لیست برتر را تهیه کنید.
برای این کار، روی بهترین دفتر برنامه ریزی کلیک کنید.
موفق باشید…
Types of planning
تیم گام برتر
#خودسازی #موفقیت
