عُمَر خَیّام نیشابوری (نام کامل: غیاث‌الدین اب...
عُمَر خَیّام نیشابوری (نام کامل: غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری) (زادهٔ ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ در نیشابور – درگذشتهٔ ۱۲ آذر ۵۱۰ در نیشابور) که خیامی و خیام نیشابوری و خیامی النّیسابوری هم نامیده شده‌است، همه‌چیزدان، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست و لقبش «حجّةالحق» بوده‌است، ولی آوازهٔ وی بیشتر با نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آن‌که رباعیات خیام را به بیشترِ زبان‌های زنده برگردان نموده‌اند، ادوارد فیتزجرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی برگردانده که مایهٔ شهرت بیشتر وی در مغرب زمین شده‌است.
یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان سر و سامان دادن و سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، که در دورهٔ پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی (۴۲۶–، در این۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست؛ محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از تقویم میلادی دارد. وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه‌سوم و مطالعاتش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است. نوپیدا کردن نظریه‌ای دربارهٔ نسبت‌های هم‌ارز با نظریهٔ اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست.
شماری از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده‌اند. صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابن سینا بوده‌است، بسیار دور از ذهن می‌باشد، زیرا از دیدِ زمانی با هم تفاوت زیادی داشته‌اند. خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می‌داند، ولی این استادی ابن سینا، سوی معنوی دارد.
گزارش بالا نقل شده از ویکی پدیا، دانشنامه آزاد است.
-----------------------------------------------------
می خوردن و شاد بودن آیین منست
فارغ بودن ز کفر و دین، دینِ منست
گفتم به عروسِ دهر کابینِ تو چیست
گفتا: دلِ خرّمِ تو کابینِ منست
....................خیام
می نوش که عمرِ جاودانی اینست
خود حاصلت از دورِ جوانی اینست
هنگامِ گل و باده و یاران سرمست
خوش باش دمی که زندگانی اینست
....................خیام
یک جامِ شراب، صد دل و دین ارزد
یک جرعه ی می، مملکتِ چین ارزد
جز باده ی لعل نیست در رویِ زمین
تلخی که هزار جانِ شیرین ارزد
..................خیام
#خیام_نیشابوری
یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان سر و سامان دادن و سرپرستی محاسبات گاه‌شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، که در دورهٔ پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی (۴۲۶–، در این۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست؛ محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از تقویم میلادی دارد. وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه‌سوم و مطالعاتش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است. نوپیدا کردن نظریه‌ای دربارهٔ نسبت‌های هم‌ارز با نظریهٔ اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست.
شماری از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده‌اند. صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابن سینا بوده‌است، بسیار دور از ذهن می‌باشد، زیرا از دیدِ زمانی با هم تفاوت زیادی داشته‌اند. خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می‌داند، ولی این استادی ابن سینا، سوی معنوی دارد.
گزارش بالا نقل شده از ویکی پدیا، دانشنامه آزاد است.
-----------------------------------------------------
می خوردن و شاد بودن آیین منست
فارغ بودن ز کفر و دین، دینِ منست
گفتم به عروسِ دهر کابینِ تو چیست
گفتا: دلِ خرّمِ تو کابینِ منست
....................خیام
می نوش که عمرِ جاودانی اینست
خود حاصلت از دورِ جوانی اینست
هنگامِ گل و باده و یاران سرمست
خوش باش دمی که زندگانی اینست
....................خیام
یک جامِ شراب، صد دل و دین ارزد
یک جرعه ی می، مملکتِ چین ارزد
جز باده ی لعل نیست در رویِ زمین
تلخی که هزار جانِ شیرین ارزد
..................خیام
#خیام_نیشابوری
