زندگینامه مارک زاکربرگ؛ بنیان‌گذار فیسبوک

مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) یکی از بنیانگذاران و مدیر عامل وبسایت شبکه اجتماعی فیسبوک و همچنین یکی از جوانترین میلیاردرهای جهان است.

مارک زاکربرگ وب سایت شبکه اجتماعی فیس بوک را در اتاق خوابگاه کالج خود در دانشگاه هاروارد تاسیس کرد.

زاکربرگ پس از سال دوم تحصیلش، کالج را ترک کرد تا بر سایتش تمرکز کند. سایتی که پایگاه کاربران آن به بیش از 2 میلیارد نفر رسیده است و زاکربرگ را به یک فرد چندین میلیارد دلاری تبدیل کرده است. تولد فیسبوک در فیلم شبکه اجتماعی (The Social Network) در سال 2010 به تصویر کشیده شد.

پدر مارک زاکربرگ، ادوارد زاکربرگ، یک دندانپزشکی را که به خانه‌شان متصل بود، اداره می‌کرد. مادرش، کارن، قبل از تولد چهار فرزند مارک، رندی، دانا و آریل، به عنوان یک روانپزشک کار می کرد.

مارک الیوت زاکربرگ در 14 مه 1984 در وایت پلینز (White Plains)، نیویورک در یک خانواده آرام و تحصیلکرده متولد شد. او در روستایی نزدیک به نام دابز فری (Dobbs Ferry) بزرگ شد.

علاقه مندی به کامپیوتر در همان سال‌های اولیه در زاکربرگ پرورش یافت؛ هنگامی که او تقریبا 12 سال داشت، از زبان بیسیک آتاری استفاده کرد تا یک برنامه پیام‌رسانی را ایجاد کند که نام زاکنت (Zucknet) را بر آن نهاد. پدرش از این برنامه در دفتر دندانپزشکی خود استفاده کرد. به این شکل که مسئول پذیرش او می‌توانست ور را از وجود بیمار جدید مطلع کند، بدون آنکه در اتاق فریاد بزند. خانواده همچنین از زاکنت برای برقراری ارتباط در داخل خانه استفاده کردند.

او همچنین به همراه با دوستانش، فقط برای سرگرمی چند بازی کامپیوتری توسعه دادند. او گفت: "من گروهی از دوستان داشتم که هنرمند بودند. آنها می‌آمدند، چیزهایی را نقاشی می‌کردند و من می توانستم یک بازی از آن بسازم."

برای شکوفایی استعداد در حال جوانه زدن مارک، پدر و مادرش، یک معلم خصوصی کامپیوتر به نام دکتر نیومن را استخدام کردند تا یک بار در هفته به خانه بیاید و با مارک کار کند. نیومن بعدها به خبرنگاران گفت که جلوتر بودن از یک نابغه که تقریبا در همان زمان، دوره‌های تحصیلات تکمیلی در کالج در همان نزدیکی به نام مرسی (Mercy College) را شروع کرده بود، دشوار بود.

بعدها زاکربرگ در آکادمی فیلیپس اکستر (Phillips Exeter Academy)، یک مدرسه مقدماتی گرانقیمت در نیوهمپشایر، تحصیل کرد. در آنجا، استعداد خود را در شمشیربازی نشان داد و تبدیل به کاپیتان تیم مدرسه شد. او همچنین در ادبیات عالی و یک دیپلم در ادبیات کلاسیک کسب کرد.

با این حال، زاکربرگ همچنان مجذوب کامپیوتر باقی ماند و به توسعه برنامه های جدید ادامه داد. در حالی که هنوز در دبیرستان درس می‌خواند، او نسخه اولیه نرم افزار موسیقی پاندورا (Pandora) را ایجاد کرد، که خودش آن را سینَپس (Synapse) می‌نامید.

چندین شرکت از جمله AOL و مایکروسافت علاقه‌مندی خود به خرید این نرم افزار و استخدام این نوجوان قبل از فارغ التحصیلی وی را اعلام کردند. او این پیشنهادات را رد کرد.

پس از فارغ التحصیلی از اکستر در سال 2002، زاکربرگ در دانشگاه هاروارد ثبت نام کرد. پس از سال دوم تحصیلی، زاکربرگ از کالج انصراف داد تا تمام وقت خود را به شرکت جدید خود یعنی فیسبوک اختصاص دهد.

تا سال دوم سال تحصیلی، او در موسسه اتحادیه ایوی (Ivy League institution)، شهرت خود را به عنوان توسعه دهنده قابل اتکای نرم افزار در دانشکده توسعه داده است. در آن زمان بود که او یک برنامه به نام CourseMatch ایجاد کرد که به دانش آموزان اجازه می‌داد تا کلاس های خود را بر اساس انتخاب دوره‌ها توسط دیگر کاربران برگزینند.

او همچنین فیسمش (Facemash) را ابداع کرد که تصاویری از دو دانشجو در دانشکده را مقایسه کرد و به کاربران اجازه می‌داد تا رای دهند که کدام یک از آن‌ها جذاب‌ترند. این برنامه به شدت محبوب شد، اما بعدها پس از آنکه نامناسب تشخیص داده شد، توسط مدیریت دانشگاه تعطیل شد.

بر اساس صحبت‌هایی که در مورد پروژه های قبلی او به گوش می‌رسید، سه تن از دوستان دانشجوی او - دیویا نارندرا (Divya Narendra) و دوقلوها کامرون و تایلر وینکلووسس (Cameron and Tyler Winklevosses) - او را تشویق کردند تا بر روی یک ایده برای یک سایت شبکه اجتماعی به نام Harvard Connection کار کند. این سایت برای استفاده از اطلاعات شبکه‌های دانشجویی دانشگاه هاروارد طراحی شده است تا یک سایت دوستیابی برای نخبگان هاروارد ایجاد کند.

زاکربرگ موافقت کرد تا به این پروژه کمک کند. اما خیلی زود از دانشگاه انصراف داد تا بر روی سایت شبکه اجتماعی خود، فیسبوک کار کند.

زاکربرگ و دوستانش داستین مسکوویتز (Dustin Moskovitz)، کریس هیوز (Chris Hughes) و ادواردو ساویرین (Eduardo Saverin) فیسبوک را خلق کردند. سایتی که کاربران را قادر می‌ساخت تا برای خود پروفایل ایجاد کنند، عکس‌های خود را آپلود کنند و با دیگر کاربران ارتباط برقرار کنند. این گروه تا ژوئن 2004 وبسایت را در یک اتاق در خوابگاه دانشگاه هاروارد به راه انداختند.

در آن سال زاکربرگ از کالج خارج شد و شرکت را به پالو آلتو (Palo Alto) در کالیفرنیا منتقل کرد. تا پایان سال 2004، فیسبوک 1 میلیون کاربر داشت.

در سال 2005، شرکت زاکربرگ با دریافت سرمایه ریسکی از اکسل پارتنرز (Accel Partners) شاهد رشدی عظیم بود. اکسل، در این شبکه که در آن زمان تنها برای دانشجویان اتحادیه آی‌وی باز بود، 12.7 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرد.

شرکت زاکربرگ پس از آن اجازه دسترسی را به سایر کالج ها، دبیرستان‌ها و مدرسه‎های بین المللی نیز داد که به این ترتیب تعداد اعضای سایت  تا دسامبر 2005 به بیش از 5.5 میلیون کاربر افزایش یافت. این سایت نظر سایر شرکت هایی را که می خواستند در یک قطب اجتماعی محبوب تبلیغ کنند را جذب کرد.

زاکربرگ که پیشنهادهایی از طرف شرکت هایی مانند یاهو و شبکهMTV داشت، تمایلی به فروش فیسبوک نداشت. در عوض، او تمرکز خود را بر گسترش سایت، باز کردن پروژه خود به توسعه دهندگان بیرونی و اضافه کردن ویژگی های بیشتر قرار داد.

به نظر می‌رسی که زاکربرگ به جهتی جز بالا نمی‌رود. با این حال، در سال 2006، این فرد که در کسب و کار صاحب نفوذ شده بود، با اولین مانع بزرگ خود مواجه شد: سازندگان Harvard Connection ادعا کردند که زاکربرگ این ایده را به سرقت برده و اصرار داشتند که این توسعه‌دهنده نرم افزار باید ضررهای کسب و کار آن‌ها را جبران کند.

زاکربرگ ادعا کرد که ایده ها بر اساس دو نوع مختلف از شبکه های اجتماعی هستند. پس از اینکه وکلا سوابق زاکربرگ را جستجو کردند، پیام های فوری مجرمانه‌ای یافتند که نشان می‌داد زاکربرگ ممکن است عمدا مالکیت معنوی Harvard Connection را دزدیده و اطلاعات شخصی کاربران فیسبوک را به دوستانش ارائه داده باشد.

پس از آن زاکربرگ به خاطر پیام‌های مجرمانه عذرخواهی کرد و گفت که از آنها پشیمان است. او در مصاحبه با نیویورکر گفت: "اگر می‌خواهید خدماتی را ایجاد کنید که تأثیرگذار است و بسیاری از مردم به آن اعتماد کنند، پس باید بالغ شوید، درست است؟ من فکر می کنم من رشد کرده ام و آموخته ام." 

با وجود این که یک توافق اولیه 65 میلیون دلاری بین دو طرف صورت گرفت، اختلافات حقوقی در مورد این موضوع به سال 2011 ادامه یافت. پس از آن‌که نارندرا و وینکلووسس، ادعا کردند که در مورد ارزش سهام خود گمراه شده اند.

 

در سال 2010، فیلم سینمایی شبکه اجتماعی که بر اساس نمایشنامه‌ای از آرون سورکین (Aaron Sorkin) ساخته شده بود، منتشر شد. این فیلم که تحسین منتقدان را نیز برانگیخته بود، برای دریافت هشت جایزه اسکار نامزد شد.

نمایشنامه سورکین بر اساس کتاب میلیاردرهای تصادفی (Accidental Billionaires) که در سال 2009 توسط نویسنده بن مزریچ (Ben Mezrich) تألیف شده بود، نوشته شد. مزریچ به خاطر بازگویی متفاوت داستان زاکربرگ، که از صحنه های من درآوردی، گفتگوهای خیالی و شخصیت های ساختگی استفاده می کرد، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.

زاکربرگ به شدت به روایت فیلم اعتراض کرد و بعدها به یک خبرنگار در نیویورکر گفت که بسیاری از جزئیات در این فیلم نادرست هستند. به عنوان مثال، زاکربرگ از سال 2003 با نامزدش پریسیلا چان (Priscilla Chan) زندگی کرده است. او همچنین گفت که هرگز علاقه ای به پیوستن به باشگاه های آقایان نداشته است.

زاکربرگ در سال 2010 در یک کنفرانس استارتاپی به یک خبرنگار گفت: "جالب است که بر روی درست بودن چه چیزهایی تمرکز داشته‌اند. مثلا هر پیراهن و کتی که من در آن فیلم داشتم، همان پیراهن یا کتی است که من در واقع دارم. بنابراین مسائل زیادی وجود دارند که آنها در آن موارد، اشتباه کرده اند و دسته ای از جزئیات تصادفی هست که در آن موارد حق با آنهاست."

با وجود انتقادات، زاکربرگ و فیسبوک همچنان به موفق شدن ادامه دادند. مجله تایم او را به عنوان شخصیت سال سال 2010 نامزد کرد و ونیتی فر (Vanity Fair) وی را در صدر فهرست صاحبان موسسات جدید خود قرار داد.

در ماه مه 2012، فیسبوک سهام خود را به صورت عمومی عرضه کرد که ارزش آن به 16 میلیارد دلار رسید و به این ترتیب به عنوان بزرگترین عرضه اولیه سهام اینترنتی در تاریخ معرفی شد.

پس از موفقیت اولیه این عرضه سهام، قیمت سهام فیسبوک تا حدودی در روزهای اولیه خرید و فروش کاهش یافت. هرچند که از زاکربرگ انتظار می‌رود، شرکتش را از هرگونه افت و خیز در عملکرد بازار، محافظت کند.

در سال 2013، فیسبوک برای اولین بار در لیست 500 شرکت جهانی مجله فورچون قرار گرفت و به این ترتیب زاکربرگ در سن 28 سالگی، جوان‌ترین مدیر عامل این لیست شد.

زاکربرگ پس از گسترش پست های اخبار جعلی در وبسایتش تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2016 مورد انتقاد قرار گرفت. در اوایل سال 2018 او چالشی شخصی برای توسعه روش‌های بهبود یافته برای دفاع از کاربران فیسبوک در مقابل سوء استفاده و دخالت توسط دولت-ملت‌ها را اعلام کرد. (چالش‌های شخصی پیشین در روزهای آغازین سال 2009 آغاز شد و تنها شامل خوردن گوشتی بود که او خود حیوان آن را کشته و یاد گرفتن صحبت کردن به زبان ماندارین بودند.)

وی در صفحه فیسبوک خود نوشت: "ما از تمام اشتباهات و سوء استفاده ها جلوگیری نخواهیم کرد، اما ما در حال حاضر اشتباهات زیادی را برای اجرای سیاست‌هایمان و جلوگیری از سوء استفاده از ابزارهای ما انجام می دهیم. اگر در سال جاری موفق شویم، در سال 2018، در مسیری بسیار بهتری خواهیم بود."

چند هفته بعد، زاکربرگ بیشتر زیر آتش قرار گرفت. پس از اینکه مشخص شد، کمبریج آنالیتیکا، یک شرکت داده در ارتباط با کمپین انتخاباتی 2016 دونالد ترامپ، از اطلاعات شخصی حدود 87 میلیون پروفایل فیسبوک بدون هشدار این شبکه اجتماعی به کاربرانش استفاده کرده است. به نظر می رسد که فریاد اعتراضی که در نتیجه این مورد بلند شد، اطمینان سرمایه‌گذارن به فیسبوک را کاهش داد. پس از عمومی شدن این خبر، سهام این شرکت تا 15 درصد افت کرد.

پس از یک سکوت چند روزه، زاکربرگ در رسانه های مختلف حاضر شد تا توضیح دهد که چگونه شرکت اقداماتی را برای محدود کردن دسترسی توسعه دهندگان طرف سوم به اطلاعات کاربر انجام داده است و گفت که خوشحال خواهد شد تا در مقابل کنگره، شهادت بدهد.

در روز یکشنبه، 25 مارس، فیسبوک یک آگهی تمام را در هفت روزنامه بریتانیایی و سه روزنامه آمریکایی به چاپ رساند، که به صورت یک عذرخواهی شخصی از سوی زاکربرگ نوشته شده بود. او قول داد که این شرکت تمام برنامه‌های کاربردیش را بررسی کند و به کاربران یادآوری کرد کدامیک از آن‌ها را می‌توانند متوقف کنند. "من متاسفم که ما در آن زمان، بیشتر کار نکردیم. من قول می دهم که برای شما بهتر کار کنم."

در پی افزایش صداها برای کناره‌گیری زاکربرگ از گروه سرمایه گذاران، وی به کپیتول هیل (Capitol Hill) سفر کرد و پیش از شهادت دو روزه خود که قرار بود در روزهای 10 و 11 آوریل برگزار شود، با قانونگذاران دیدار کرد. اولین جلسه دادرسی با کمیته‌های بازرگانی و قضائی مجلس سنا برگزار شد، جلسه‌ای بی‌روح تلقی شد. به این شکل که به نظر می‌رسید برخی از سناتورها برای درک مدل کسب و کاری که به این غول رسانه های اجتماعی قدرت داده است، تلاش می‌کنند.

جلسه پیگیری در کمیته انرژی و بازرگانی مجلس نمایندگان، بیش از پیش جدی و متشنج بود. در این جلسه، اعضای کنگره به دلیل نگرانی‌ها بر سر زمینه حریم خصوصی، مدیرعامل فیسبوک را کباب کردند. در طول شهادت آن روز، معلوم شد که اطلاعات شخصی خود زاکربرگ نیز در میان داده های جمع آوری شده توسط کمبریج آنالیتیکا بوده است و اذعان کرد که تصویب قانونی برای تنظیم مقررات فیسبوک و سایر شرکت های رسانه ای اجتماعی "اجتناب ناپذیر" است.

به نظر می‌رسد اتفاقات منفی در خلال انتخابات ریاست جمهوری 2016 و رسوایی کمبریج آنالیتیکا، که تأثیر منفی اندکی در روند پیشرفت شرکت داشته است: فیس بوک شاهد بسته شدن ارزش سهامش در پایان روز 6 ژوئیه 2018 با قیمت 203.23 دلار بود. با این موج رو به فزونی، زاکربرگ، رئیس کمپانی Berkshire Hathaway، وارن بافت، را پشت سر گذاشت و پس از دو غول دیگر فناوی، جف بزوس و بیل گیتس، به سومین مرد ثروتمند جهان تبدیل شد.

وقتی در 26 ژوئیه درپی انتشار گزارشی مبنی بر عدم رسیدن به انتظارات درآمدی و کاهش سرعت رشد تعداد کاربران انتشار یافت، ارزش سهام فیسبوک به میزان 19 درصد کاهش یافت. به این صورت، ظرف تنها یک روز، 16 میلیارد دلار از ارزش سرمایه زاکربرگ کاهش یافت.

سهام دوباره رشد کرد و زاکربرگ یکی از ثروتمندترین افراد جهان باقی ماند. در سال 2019، نشریه فوربز، زاکربرگ را در فهرست میلیاردرهای خود در رتبه 8 قرار داد. فهرستی که بیل گیتس، بنیانگذار مایکروسافت رتبه 2 و بنیان‌گذاران گوگل، لری پیج رتبه 10 و سرگئی برین شماره 14 را در آن داشتند. این مجله ارزش دارایی های او در آن زمان را حدود 62.3 میلیارد دلار تخمین زده بود.

زاکربرگ با پریسیلا چان (Priscilla Chan)، دانشجوی پزشکی چینی آمریکایی که او را در هاروارد ملاقات کرده بود، در سال 2012 ازدواج کرد. این زوج که از مدت‌ها قبل با هم نامزد بودند، یک روز پس از عرضه عمومی سهام فیسبوک با هم عهد ازدواج بستند.

حدود 100 نفر در این مراسم در پالو آلتو، کالیفرنیا گرد هم آمده بودند. مهمانان فکر می کردند که آنها برای جشن فارغ التحصیلی چان از دانشکده پزشکی در آنجا حضور دارند، اما در عوض آنها شاهد عهد ازدواج زاکربرگ و چان بودند.

زاکربرگ صاحب دو دختر است، مکس (Max)، متولد 30 نوامبر 2015، و آگوست (August)، متولد 28 اوت 2017 است.

این زن و شوهر اعلام کردند که در زمان انتظار هر دو فرزندشان در فیسبوک بودند. وقتی که زاکربرگ به ماکس خوشامد گفت، اعلام کرد که دو ماه مرخصی والد شدن می‌گیرد تا با خانواده‌اش وقت بگذراند.

زاکربرگ پس از جمع‌آوری ثروت زیاد خود، میلیونها دلار برای تأمین کارهای خیرخواهانه مختلف هزینه کرده است.  یکی از نمونه های قابل توجه در ماه سپتامبر 2010 اتفاق افتاد. زمانی که 100 میلیون دلار برای نجات سیستم مدارس دولتی نیوآرک (Newark Public Schools) در نیوجرسی (New Jersey) پرداخت کرد.

سپس، در دسامبر 2010، زاکربرگ یک سند به نام "وعده داده شده" (Giving Pledge) را امضا کرد و وعده داد که حداقل 50 درصد ثروت خود را در طول عمرش برای امور خیریه اهدا کند. دیگر اعضای این تعهد، شامل بیل گیتس (Bill Gates)، وارن بافت (Warren Buffett) و جورج لوکاس (George Lucas) هستند. زاکربرگ پس از آن، از دیگر کارآفرینان جوان و ثروتمند نیز خواست که از او در این زمینه پیروی کنند.

او گفت: "با حضور نسلی از جوانان که به موفقیت‌های شگرفی در شرکت‌هایشان رسیده‌اند، فرصتی بزرگ برای بسیاری از ما وجود دارد تا هر چه زودتر در طول زندگی خود سهم خود را ایفا کنیم و تاثیر تلاش‌های خیرخواهانه خود را ببینیم."

در نوامبر 2015، زاکربرگ و همسرش طی نامه ای باز به دختر خود قول دادند که 99 درصد سهام خود در فیسبوک را به خیریه اختصاص دهند.

این زوج در نامه سرگشاده خود که در صفحه فیسبوک زاکربرگ پست شده است، نوشتند: "ما متعهد به انجام سهم کوچک خود برای کمک به ساختن این جهان برای همه کودکان هستیم. ما 99 درصد از سهام فیسبوک خود را - که در حال حاضر حدود 45 میلیارد دلار است - در طول زندگیمان می‌بخشیم تا به بسیاری دیگر که در تلاش برای بهبود این جهان برای نسل آینده هستند، بپیوندیم."

در سپتامبر 2016، زاکربرگ و چان اعلام کردند که ابتکار چان زاکربرگ (CZI)، شرکتی که آن‌ها سهام خود در فیسبوک را در آن قرار داده‌اند، طی دهه آینده حداقل 3 میلیارد دلار در تحقیقات علمی برای کمک به درمان، پیشگیری و مدیریت همه بیماری‌ها در طول عمر کودکانمان" سرمایه‌گذاری خواهد کرد.  دانشمند عصب شناخته شده کوری بارگمن (Cori Bargmann) از دانشگاه راکفلر، به عنوان رئیس علوم در شرکت CZI برگزیده شد.

آنها همچنین تأسیس بایوهاب چان زاکربرگ (Chan Zuckerberg Biohub)، یک مرکز تحقیقات مستقل در سان‌فرانسیسکو را اعلام کردند. این مرکز، مهندسان، دانشمندان کامپیوتر، زیست شناسان، شیمیدانان و دیگران را در انجمن علمی گرد هم می آورد. یک مشارکت بین دانشگاه استنفورد، دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو و دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و بایو هاب، کمک مالی اولیه به مبلغ 600 میلیون دلار را برای 10 سال دریافت خواهد کرد.