"از عرش تا فرش"، گفتاری از دکتر الهی قمشه‌ای
"از عرش تا فرش"
زیبایى، یادآور خاطراتى است
که آدمیان از ساحت پیشین هستى با خود آورده‌اند
و هنر جلوه‌های گوناگون از این خاطرات است
که در جامه موسیقی و نقاشی و رقص
و معماری و هنرهای دستی
در سراسر تاریخ همه‌جا به آدمیان رخ نموده است:
ما همه اولاد آدم بوده‌ایم
در بهشت آن نغمه‌ها بشنوده‌ایم
گر چه بر ما ریخت آب و گل شکی
یادمان آید از آنها اندکی
مولانا
این سخن مولانا با گفته نخبگان و نادرگان هنر و اندیشه در جهان
چون افلاطون و میکل‌آنژ و داوینچی و شکسپیر و هوگو و گوته و تاگور و امرسن
در خاور و باختر هم‌آهنگ است
و چنین است عشق ما به نیکویی و دانایی
که آنها نیز هریک گونه‌ای از یادآوری عشق و پیوند با عرصه‌های پیشین است
که از آن به سرشت و فطرت و طبیعت تعبیر می‌کنند
و هر چند ما در این سراچه خاک احساس غربت و دلتنگی می‌کنیم
و چون حافظ آه و ناله سر می‌دهیم که:
به یاد یار و دیار آنچنان بگریم زار
که از جهان ره و رسم سفر براندازم
اما همچنین جای شکر و سپاس نیز هست که
عشق ما به زیبایی و خوبی
هر دم از گوشه‌ای سر بر می‌کند
و به هزار کرشمه جان ما را می‌نوازد
و روز ما را می‌سازد
و با نقش‌های آشنا روح را از رنج این غربت غربیه می‌رهاند.
و از طرفه‌ها و عجایب جهان یکی همین است
که آدمی برای فرشی که خواهد در زیر پای افکند و لگد کند
“سمفونی قالی اردبیل” را با ترکیبات هم‌آهنگ از طرح و رنگ اجرا می‌کند
که اصحاب ذوق یعنی همه آدمیان زیباپرست،
آن را از زیر پای برمی‌کشند
و با افتخار بالای سر می‌آویزند
و چون تاج بر تارک “موزه ویکتوریا و آلبرت” می‌نشانند
این است کرامت و اعجاز آدمیزاد که اصحاب صورت
در توجیه آن فرو می‌مانند
و هیچ چاره‌ای نمی‌یابند جز آنکه به دامن افلاطون پناه برند.
فرش ایرانی یکی از عرش‌ها و اریکه‌های هنر است
که هزار منکر خاک‌پرست را انگشت بر دهان
نگاه می‌دارد تا ایمان بیاورند
به اصالت و جاودانگی “زیبایی”
که بی‌هیچ نیاز زیستن و انتخاب احسن
و فارغ از برهان وجودیِ
آنسِلم قدیس و دکارت،
در پیش چشم آدمیان هویدا شده است
و اگر منکران معنویت و الهیتِ هنر را هیچ برهانی غیر از
همین فرش تبریزی که آن را "قالی اردبیل" نامند نبود،
بسنده بود که همه زبان فرو بندند
و سر تسلیم فرود آورند در پیشگاه آن فرش فاخر که بالای آن نوشته است:
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز این در حواله‌گاهی نیست
حافظ
نوشته حسین الهی قمشه‌ای
۱۴۰۱/۶/۱۳
تصویر قالی اردبیل
www.drelahighomshei.com
اینستاگرام صفحه رسمی دکتر الهی قمشه ای
زیبایى، یادآور خاطراتى است
که آدمیان از ساحت پیشین هستى با خود آورده‌اند
و هنر جلوه‌های گوناگون از این خاطرات است
که در جامه موسیقی و نقاشی و رقص
و معماری و هنرهای دستی
در سراسر تاریخ همه‌جا به آدمیان رخ نموده است:
ما همه اولاد آدم بوده‌ایم
در بهشت آن نغمه‌ها بشنوده‌ایم
گر چه بر ما ریخت آب و گل شکی
یادمان آید از آنها اندکی
مولانا
این سخن مولانا با گفته نخبگان و نادرگان هنر و اندیشه در جهان
چون افلاطون و میکل‌آنژ و داوینچی و شکسپیر و هوگو و گوته و تاگور و امرسن
در خاور و باختر هم‌آهنگ است
و چنین است عشق ما به نیکویی و دانایی
که آنها نیز هریک گونه‌ای از یادآوری عشق و پیوند با عرصه‌های پیشین است
که از آن به سرشت و فطرت و طبیعت تعبیر می‌کنند
و هر چند ما در این سراچه خاک احساس غربت و دلتنگی می‌کنیم
و چون حافظ آه و ناله سر می‌دهیم که:
به یاد یار و دیار آنچنان بگریم زار
که از جهان ره و رسم سفر براندازم
اما همچنین جای شکر و سپاس نیز هست که
عشق ما به زیبایی و خوبی
هر دم از گوشه‌ای سر بر می‌کند
و به هزار کرشمه جان ما را می‌نوازد
و روز ما را می‌سازد
و با نقش‌های آشنا روح را از رنج این غربت غربیه می‌رهاند.
و از طرفه‌ها و عجایب جهان یکی همین است
که آدمی برای فرشی که خواهد در زیر پای افکند و لگد کند
“سمفونی قالی اردبیل” را با ترکیبات هم‌آهنگ از طرح و رنگ اجرا می‌کند
که اصحاب ذوق یعنی همه آدمیان زیباپرست،
آن را از زیر پای برمی‌کشند
و با افتخار بالای سر می‌آویزند
و چون تاج بر تارک “موزه ویکتوریا و آلبرت” می‌نشانند
این است کرامت و اعجاز آدمیزاد که اصحاب صورت
در توجیه آن فرو می‌مانند
و هیچ چاره‌ای نمی‌یابند جز آنکه به دامن افلاطون پناه برند.
فرش ایرانی یکی از عرش‌ها و اریکه‌های هنر است
که هزار منکر خاک‌پرست را انگشت بر دهان
نگاه می‌دارد تا ایمان بیاورند
به اصالت و جاودانگی “زیبایی”
که بی‌هیچ نیاز زیستن و انتخاب احسن
و فارغ از برهان وجودیِ
آنسِلم قدیس و دکارت،
در پیش چشم آدمیان هویدا شده است
و اگر منکران معنویت و الهیتِ هنر را هیچ برهانی غیر از
همین فرش تبریزی که آن را "قالی اردبیل" نامند نبود،
بسنده بود که همه زبان فرو بندند
و سر تسلیم فرود آورند در پیشگاه آن فرش فاخر که بالای آن نوشته است:
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز این در حواله‌گاهی نیست
حافظ
نوشته حسین الهی قمشه‌ای
۱۴۰۱/۶/۱۳
تصویر قالی اردبیل
www.drelahighomshei.com
اینستاگرام صفحه رسمی دکتر الهی قمشه ای
