آیا تیمور لنگ مغول بود؟

"تیمور" نخستین پادشاه گورکانی و موسس سلطنت این سلسله که از 771 تا 807 ه. ق در بیشتر ممالک آسیا پادشاهی کرد. تیمور را ایرانیان به سبب لنگی پای چپش تیمور لنگ می خوانند. تیمور در زبان چغتایی (مردم آسیای مرکزی) به معنای آهن است و از او با القاب تیمور لنگ، تیمور گورکان، (بعد از ازدواج با اولجای ترکان دختر خان کاشغر بود که به او این لقب را دادند) و صاحبقران یاد شده است و اروپاییان به او "تامرلان" (tamerland) می گویند.

تیمور در 25 شعبان 736 ه. ق 8 آوریل 335 ام در شهرکش به دنیا آمد و خیلی زود در سوارکاری و تیراندازی مهارت یافت. در مورد لنگی پای تیمور ابن عبدشاه مورخ معرف در کتاب "عجایب المقدور" می نویسد: "تیمور در نوجوانی وقتی که مشغول دزدیدن گوسفندی بود پایش مجروح شد و چون به خوبی نمی‌توانست راه برود به تیمور لنگ معروف شد."

تیمور فردی بسیار خشن بود. اما تیمور بسیاری از هنرمندان و دانشمندان شهرهای فتح شده را به پایتخت حکومت خود سمرقند می آورد. تمام مورخین و سفرنامه نویسان، هارولد لمپ و کلاویخو و سایدین در این نکته متفق القول هستند که تیمور همه جا را غارت می کرد تا بتواند سمرقند را چون یک شهر رویایی بسازد. ثروت امیر تیمور از طلا و نقره و سنگ های قیمتی و جواهرات بود، آن قدر زیاد که می توانستند سطح زمین را با سکه طلا فرش کنند. بی رحم تر از این مرد در جهان یافت نمی شود. تظاهر به دینداری می کرد اما در خفا شراب می خورد. اگر در مقابل او صد هزار مرد و زن و کودک را سر می بریدند هیچ تاثیری در او نمی کرد.

تیمور آن قدر بی رحم بود که زمانی می خواست شهر زادگاه خویش را تجدید بنا کند دو تن از معملان که به او قول داده بودند که در موقع معینی ساختمانی را تمام خواهند کرد موفق نشدند آن دو را گردن زد.

در اداره کشور فرماندهانی را انتخاب می کرد که خوی وحشیگری داشته باشند در سال 761 قمری/1360 میلادی فردی به نام تغلق تیمور از نوادگان چغتای از ترکستان به ماوراءالنهر لشکر کشید. تیمور در این چنین آشوبی قدم به صحنه گذاشت در آن هنگام 25 سال داشت. تیمور توانست با زیرکی و سیاست از همان آغاز کار، شهر کش را از قتل و غارت نجات دهد. این زمان بود که با امیر حسین (نواده قذغن در کابل) بنای دوستی گذاشت و بالاخره جواهر او (اولجای ترکان) را به عقد خود در آورد.

تیمور از این طریق در رمضان 771 قمری /1370 میلادی آوریل توانست بلخ را تسخیر و حکومت مستقلی را تشکیل دهد. او سپس خود را صاحبقران خواند. پس از آن تیمور طی 5 سال از 772 تا 777 ق/1370 تا 1375 میلادی، 3 بار خوارزم و 5 بار به قلمرو خانان جند در آن سوی سیحون لشگر کشید. تیمور سپس به مغولان یورت طلایی که در روسیه مستقر بودند یورش برد و دست به کشتار آنها زد. تیمور پس از فتح دشت قفچاق مغلوستان در سال 783 هجری فرزند ده ساله خود میدانشاه را با سپاهی مامور تسخیر خراسان کرد. میلیون ها نفر از اهالی ایران را به قتل رساند. تیمرو نیشابور و هرات را تسخیر کرد و آل کرت را به تصرف در آورد و در هرات از سرهای مردم مناره ها ساخت. سپس رو به خزر نهاد و اهالی برخی از شهرهای آن را به قتل رساند و مازندران را تا سال 750 هجری در تصرف ملوک باوند بود تسخیر کرد.

تاریخ و مکان تولد تیمور را شعبان ۷۳۶ق/۷۱۴ش/۱۳۳۶م در شهر کَش، از شهرهای ماوراءالنهر و در جنوب سمرقند نوشته‌اند.

این شهر در آن زمان، جزء اولوس (قلمرو) خانات (جانشیان) جغتای، فرزند چنگیزخان قرار داشت. پدر تیمور، ترغای/طراغای و مادرش، تکینه خاتون از قبیله برلاس یا برولاس بودند. نام تیمور در زبان ترکی جغتایی به معنای آهن است. علی، قرا، ایدکو، و حاجی برلاس، نام چهار برادر او بودند که آخری، حاکم کش و نواحی اطراف بود. قتلغ ترکان نام خواهر بزرگ تیمور بود.

تیمور تا آخر عمر، چند همسر داشت. اُلجای ترکان، دلشاد آغا، تومان آغا، چولپان ملک آغا، و سرای ملک خانم و دُر سلطان آغا و نگار آغا نام چند همسر وی بود.

او پس از ازدواج با یکی از دختران امیر قزاغان/غَزقَن، خان جغتای، به لقب گورکان/کورگه (ترکی: داماد) مشهور شد.

هم‌چنین به دلیل زخمی که پیش از حکومت، باعث معلولیت پای راست او شد، لقب تیمور لنگ به او دادند.

تیمور چندین پسر داشت که چهار پسر ارشد و معروف او بنام‌های عمر شیخ، جهان‌گیر، میران‌شاه و شاهرخ بود.. دو پسر اولی در زمان حیات وی مردند و شاهرخ در هرات، جانشین پدر شد.

تیمور در شعبان ۸۰۷ق/۷۸۳ش در شهر اُترار، در جنوب قزاقستان فعلی، درگذشت و در سمرقند، دفن شد.

ویکی شیعه