کتابخانه حسینی / تورقی درمیان تاریخ عاشورا تا مرثیه‌هایی در...
کتابخانه حسینی / تورقی درمیان تاریخ عاشورا تا مرثیه‌هایی در رثای یاران
گروه فرهنگ و هنر
خبرگزاری دانشجو
_
طهورا میرزایی‌زاده؛
از لا به لای خطوط روضه و سطر‌های تاریخ عظیم عاشورا
به تمام عزادارن حسینی.
اما بعد؛ این روز‌ها که میانگین، روزی ۴۰۰ نفر در سیاهی کرونا بلعیده می‌شوند، روح خسته و زخمی ما یک بار دیگر به محرم رسیده است و حضرت زهرا (س) ما را به مجالس روضه دعوت کرده‌اند.. تا بار دیگر برای حسین (ع) دم بگیریم و اقامه عزا کنیم.. حالا که یک بار دیگر لباس سیاه به تن کرده‌ایم و گوش‌مان از صدای روضه‌ها خالی نمی‌ماند، نَفَس‌مان از هوای هیئت بی‌نصیب نمی‌ماند و زیر آسمان خدا به ملاقات سید الشهدا می‌رویم، چه بهتر که فرصت را غنمیت شماریم و چند قطره‌ای بیشتر از دریای بیکران عاشورا و حماسه حسین (ع) برای خود برداریم..
آیت الله حائریی شیرزای در کتاب آیینه تمام نما می‌گوید که خانه اصلی خدا دل مومن است و خداوند از کنار خانه اصلی خودش برای حسین بن علی و پیغمبر چشمه اشک قرار داده است و از این رو است که امام حسین (ع) می‌فرماید: «انا قتیل العبرات» (من کشته اشکم). حالا هرچه کفه شور و شعور عزاداری‌های ما نیز متوازن‌تر باشد، بهره ما از اشک روضه نیز بیشتر خواهد بود..
به همین دلیل در ادامه سعی کردیم به معرفی کتاب‌هایی درباره فلسفه عاشورا و قیام امام حسین (ع) که خواندن‌شان شور و شعور عزاداری و اشک بر مصیبت عاشورا را قوت می‌بخشد، بپردازیم:
فتح خون؛
فتح خونِ شهید سید مرتضی آوینی، از معدود کتاب‌هایی است که پرده از راز بزرگ عاشورا برمی‌دارد و مظلومیت سید الشهدا و یارانش را در واقعه عظیم کربلا به تصویر می‌کشد. آوینی روایت عارفانه خود از عاشورا را حین شرح و بیان وقایع از رجب سال ۶۰ تا محرم سال ۶۱ هجری بیان می‌کند؛ و این روایت عارفانه سرشار از ابراز شگفتی و تحلیل و رمزگشایی اتفاقات است.
عشق در این کتاب مفهومی محوری است و سید الشهدا خود عشق و مرکز ثقل این مفهوم است، آنطور که شهید آوینی در وصف می‌گوید: «عالم هم در طوافعشق است و دایره‌دار این طواف حسین (ع) است.
فتح خون امضای خونین شهید آوینی را بر پایان خود دارد، خونی که ریخته شد تا نشان دهد که مارا نیز عاشورایی است و کربلایی که تشنه خون ماست و انتظار می‌کشد تا زنجیر از پای اراده‌مان بگشاییم و از خود و دلبستگی‌هایمان هجرت کنیم و فراتر از زمان و مکان به قافله سال شصت و یک هجری ملحق شویم؛ و در رکاب امام عشق به شهادت برسیم و این چنین شد که فصل پایانی این کتاب که باید به ظهر عاشورا می‌پرداخت، با شهادت سید شهیدان اهل قلم ناتمام ماند..
حماسه حسینی؛
حماسه در معنای صلابت، شجاعت و حمّیت، و بهترین نامی که می‌توان برای واقعه روز عاشورا در نظر گرفت و از پس آن حسین (ع) را در مقام یک قهرمان شناخت و در رثای آن خواند.. و شهید مرتضی مطهری در سخنرانی‌ها و یادداشت‌هایش با موضوع عاشورا از سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶ که در دو جلد حماسه حسینی به رشته تحریر درآمده است، مخاطب را توأمان با شور و شعور حسینی مواجهه می‌کند و به تحلیل تاریخ عاشورا می‌پردازد و ساحت آن را تحریفت پاک می‌کند.
لا به لای سطر‌های کتاب می‌خوانیم: «اشک مردم را همیشه بگیرید، اما در چه بگیرید؟ در رثای یک قهرمان! پس اول قهرمان بودنش باید برای شمامشخص بشود بعد در رثای یک قهرمان بگریید. برای اینکه احساسات ثهرمانی پیدا بکنید، برای اینکه پرتوی از روح قهرمان در روح شما پیدا بشود، برای اینکه شما هم تااندازه‌ای نسبت به حق و حقیقت غیرت پیدا کنید، شما هم عدالتخواه بشوید، شما هم با ظلم و ظالم نبرد کنید، شما هم آزادی‌خواه باشید، شما هم سرتان بشود عزت نفس یعنی چه، شرف و انسانیت یعنی چه، کرامت یعنی چه... اگر صفحه نورانی تاریخ حسینی را ما خواندیم، آن وقت از جنبه رثایش می‌توانیم استفاده کنیم، اگر نه بیهوده است.»
معلم درس محبت؛
اثر استاد محمدعلی جاودان، یکی از کتاب‌هایی است که در پی شناخت چرایی و چگونگی قیام امام حسین (ع) به آن می‌رسیم. در این کتاب در دو بخش «چرایی و آثار قیام امام حسین (ع)» و «چگونگی دوران امام سجاد (ع) و نحوه مبارزه ایشان»، به ذکر اتفاقات مستند تاریخی از اواخر عمر معاویه و شرایطی که در آن مردم با یزید بیعت کردند و بازگو کردن فضای حکمرانی بنی امیه پرداخته شده است. این کتاب نه صرفا بیان تاریخی حوادث پیرامون عاشورا و دوران امامت امام سجاد (ع) است و نهبه سبک مقاتل نوشته شده‌است. بلکه تحلیل و تفسیری پیرامون داستان کربلا ارائه می‌دهد تا نشان دهد حماسه امام حسین (ع) چگونه باعث بیداری امت اسلامی شده است، به طوری که استاد جاودان بیان می‌کنند: «درواقع این خون در حساس‌ترین روزگار از دوران اسلام برای خدا بر زمین ریخته شد تا اسلام به سلامت بماند و اگر این خون در راه خدا بذل نشده بود، امروز هر کسی بر دین و اسلامِ یزید، مسلمان بود.
اما وجه تمایز این کتاب پرداخت خوب آن به دوران امام زین العابدین (ع) است و پاسخ به این سوال که سیر احیای اسلام و نجات جامعه منحط آن روزگار چگونه توسط امام بعدی پیگیری شد و ادامه یافت؟
آیینه تمام‌نما؛
گفتار‌های آیت الله حائری شیرازی با محوریت عاشورا و با زبانی روان و شیوا که در هفت فصل به رشته تحریر درآمده است. پس از خواندن درس‌های عاشورا و عوامل واقعه عاشورا، پیامد‌های آن واقعه و به دست آوردن بینش و بصیرت حسینی، چندی درباره سوگ سیدالشهدا می‌خوانیم و انقلاب را در پرتو عاشورا نظاره می‌کنیم، یکی از نکات برجسته این کتاب همین بخش پایانی است.
حالا اندک اندک شور را نیز چاشنی شعور می‌کنیم، و نوبت می‌رسد به:
حسین از زبان حسین؛
و در این کتاب زندگی و زمانه امام حسین (ع) را از زبان خود این امام معصوم می‌خوانیم.. از کودکی و جوانی سید الشهدا با او هم نفس می‌شویم و جز به جز حوادث کربلا را از زبان ایشان می‌شنویم؛ و این چنین لحظه شهادت یاران و عزیزان سوز و گداز بیشتری به جان‌ها می‌اندازد. و، اما بعد از شهادت سیدالشهدا نیز، بار روایت بر دوش حضرت زینب (س) گذاشته می‌شود...
محمد محمدیان، نویسنده این کتاب با استفاده از راوی اول شخص، مخاطب را به خوبی با کتاب همراه می‌کند و با استناد به منابع معتبر روایی این اثر فاخر را به رشته تحریر درآورده و مخاطب را به سرچشمه بی‌پایان سخنان سیدالشهدا متصل کرده‌است.
کتاب روضه؛
روضه چه شنیدنش و چه خواندنش دل را به هم می‌ریزد، کتاب روضه به نویسندگی محمد حقی، برگرفته از روضة الشهدا، اولین مقتل فارسی نوشته واعظ کاشفی است که برای روضه‌خوانی در مجلس عزای سید الشهدا مورد استفاده قرار می‌گرفته است و یکی از انتقادات وارد بر این مقتل در طول تاریخ این بوده است که بعضی روایات تاریخی آن ضعیف و غیر مستند هستند؛ که حالا بعد از ۵۰۰ سال که از نگارش آن گذشته است، با تلاش محمد حقی و با توجه به منابع دست اول، این روایت‌ها مستندسازی شده و در کتاب روضه با بیانی ساده به رشته تحریر درآمده است.
کتاب آه؛
حاصل بازخوانی و ویرایش مقتل «نفس المهموم» است و یاسین حجازی نویسنده کتاب آه در مقدمه می‌گوید: «من در این بازخوانی، خط حادثه را پررنگ کردم و به ترتیب و توالی وقوع حادثه‌ها دقت کردم و نقل قول‌های پراکنده در کتاب را تجمیع کردم و رد نقل‌هایی را که با هم نمی‌خواندند، در کتاب‌های دیگر گرفتم تا نقل معقول‌تر و مشهودتر را بیاورم و تاریخ‌ها را همخوان کردم.»
همچنین از آن رو این کتاب را آه نامیده است که نفس المهموم یعنی «نفس کسی که غم دارد» و بهترین معادل برای نفس المهموم «آه» است چرا که ما در فارسی به نفس آدمی که غمگین است و دلش دارد از غصه می‌ترکد، چیزی جز آه نمی‌گوییم.
حسینیه واژه‌ها؛
جلد اولش تحت عنوان در میان روضه‌هایت زندگی کردن خوش است، در تلاش است تا روضه‌های حسینی را به متن زندگی‌هایمان بکشاند! و سبک زندگی حسینی را به ما گوشزد کند؛ و میان مسائل حوزه خانواده و تربیت فرزند با روضه پیوند ایجاد می‌کند. این اثر از محسن عباسی ولدی است که خود نویسنده کتاب‌های روانشناسی دینی، از جمله «من دیگر ما» «تا ساحل آرامش» و.. است.
در آخر خوب است مروری نیز بر چند اثر از
سید مهدی شجاعی
داشته باشیم، نویسنده نام آشنای معاصر که کتاب‌های عاشورایی اش روضه‌هایی سوزناک است با بیانی شیوا و روان..
پدر، عشق و پسر؛
«عقاب» اسب تیزپای علی اکبر، روایتگری را به عهده گرفته است و برای مادر علی اکبر که عاشورا را دور از صحرای کربلا و در بستر بیماری گذرانده است، مرثیه می‌خواند. ده فصل این کتاب به عنوان «مجلس» خوانده می‌شود و به حق هم هرکدام یک مجلس روضه کوتاه و جگرسوز است.. عقاب، همراه همیشگی علی اکبر، در هر مجلس گوشه‌ای از زندگی او را با بیانی دلنشین و عاطفی رروایت می‌کند و انتهای هر مجلس به گونه‌ای با واقعه عاشورا پیوند می‌خورد و مجلس دهم نیز صحنه شهادت علی اکبر در میدان رزم است..
سید مهدی شجاعی در انتخاب زاویه دید و روای این مرثیه بسیار موفق عمل کرده و مخاطب را به خوبی با خود همراه می‌کند.
سقای آب و ادب؛
دیگر اثر برجسته شجاعی در رثای عباس است.. عباسِ علی، عباسِ ام البنین، عباسِ سکینه، عباسِ زینب، عباسِ حسین، عباسِ فرشتگان، عباسِ فاطمه و.. این‌ها هر یک جلوه‌ای از شخصیت عباس است و هر یک نام فصلی از کتاب سقای آب و ادب که به صورت سیال و روایتی رفت و برگشتی به گذشته و حال حاضرِ حضرت عباس که برای آوردن آب به کنار فرات رفته است، داستان سقا را روایت می‌کند.
در قسمتی از کتاب در فصل عباسِ فرشتگان می‌خوانیم: «عصاره حرف ما با شما تشنگان راستین این است که دست‌های سقایتی هست در زمین که تشنگان را –همه تشنگان را- متناسب با جنس عطش و ظرف وجودشان، سیراب می‌سازد. اگر کسی طالب ورود به شهر پهناور و بیکران رحمت خدا، حسین است –که رحمت الله الواسعه است- کلید دروازه این شهر را از دست‌های عباس طلب کند. اگر کسی آرزوی ورود به شهر علم پیامبر را در دل می‌پرورد و می‌داند که این شهر کران ناشناس، جز باب علی راه دیگری برای ورود ندارد، بداند که دست‌های بی‌بدیل عباس، کلیددار باب علی است.»
آفتاب در حجاب؛
در این کتاب نظاره‌گر غم‌های کربلا هستیم از دریچه نگاه بانوی صبر و استقامت، حضرت زینب (س) .. از کودکی با زینب (س) قد می‌کشیم و در مصیبت عاشورا و سختی‌ها و ایستادگی‌های اسارت تا لحظه وفات در کنار عزیز حسین (ع) می‌مانیم.. شجاعی درباره این کتاب می‌گوید: «اکنون، با استفاده از مونث بودن و زن بودن شخصیت حضرت زینب (س) می‌توانیم به لایه‌های درونی و پنهان از ماجرای عاشورا که کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است، ورود پیدا کنیم.»
برای مطالعه ادامه این مقاله روی عکس کلیک کنید
خبرگزاری دانشجو
#محرم #عاشورا #سید_الشهدا #امام_حسین #معرفی_کتاب #کتاب
