نقل و انتقال سهام چگونه است؟
نقل و انتقال سهام چگونه است؟
رسانه کلیک – سه دسته از شرکت ها به عنوان شرکت سهامی یا دارای سهام شناخته می شوند. دسته اول شرکت های سهامی عام هستند، دسته دوم شرکت سهامی خاص و دسته سوم شرکت تعاونی. در زمان ثبت شرکت اگر قالب شرکت را سهامی و یا تعاونی انتخاب کرده باشید به این مفهوم است که شرکا بعد از توافق کردن و تعیین میزان سرمایه، و پس از اینکه سرمایه توافق شده را تادیه کنند در ازا سرمایه ای که وارد شرکت می کنند سهام دریافت می کنند.
سهام همگام با تغییرات شرکت ممکن است رشد کند و یا کاهش پیدا کند. سهام به قطعات یک اندازه و کوچکی تقسیم می شود و دارای ارزش است. در اساسنامه ارزش سهام مشخص می شود و همه سهام ها به یک اندازه است. بنابراین اگر سهام مثلا یک هزار ریال تعیین شود و فردی برای ثبت شرکت سهامی خاص سی هزار تومان سرمایه وارد شرکت کرده باشد، به اندازه 30 سهم از شرکت خواهد داشت و سهامدار شناخته می شود. با توجه به قوانین شرکت های سهامی هر سهامدار به اندازه سهامی که در شرکت دارد، از سود و مزایای شرکت بهره می برد و یا در صورت خسارت و بدهی به اندازه سهام خود تنها در قبال شرکت دیون خواهد داشت و پاسخگو می شود.
بنابراین سهام یا سهم یک ارزش است و دارای صاحب است. این سهم متعلق به فردی است که به او اختصاص داده شده است. سهامدار می تواند مطابق با قوانین شرکت تمام و یا بخشی از سهام خود را در هر زمان که نیاز دانست بفروشد و یا به فرد دیگری انتقال دهد. این فرایند را نقل و انتقال سهام می نامند.
قوانین نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی متفاوت است. برخی از قوانین صراحتا در قانون تعیین شده و برخی نیز توافقی ممکن است در اساسنامه مشخص شده باشد.
همانطور که توضیح داده شد شرکت های سهامی به دو دسته خاص و عام تقسیم می شوند. شرکت های تعاونی نیز نوعی شرکت سهامی هستند اما باز هم به دو نوع تعاونی خاص و تعاونی عام تقسیم می شوند و قوانین تقریبا مشابهی با شرکت های سهامی عام و سهامی خاص دارند.
سهام انواع مختلفی دارد. سهام با نام و بی نام معروف ترین این سهام ها هستند. اما سهام ویژه ، سهام مدیران یا سهام قهری و غیره نیز وجود دارند که تفاوتی در نقل و انتقال سهام این نوع سهم ها خیلی دیده نمی شود.
شرکت سهامی عام عمدتا صاحب سهام بی نام است اما شرکت سهامی خاص سهام با نام دارد. سهام بی نام سهامی است که می توان آن را بدون نیاز به کسب اجازه از مجمع و یا مقام های رسمی سازمان انتقال داد ولی سهام با نام را باید با اجازه مجمع عمومی فوق العاده انتقال داد. حتی در صورت قید شدن در اساسنامه نقل و انتقال سهام بی نام را نمی توان در شرکت های سهامی عام محدود کرد و سهامدار می تواند در هر زمان که خواست تمام و یا قسمتی از سهام خود را واگذار کند. این نوع سهام ها در بورس نیز عرضه می شوند که خاص شرکت های سهامی عام هستند.
در ماده 41 قانون تجارت نیز دقیقا قید شده است که نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی عام آزاد است و مشروط به پذیرش و یا رد مدیران شرکت و یا مجامع عمومی شرکت نمی باشد. با توجه به امری بودن این جنبه قانون به هیچ عنوان شرکا نمی توانند بر خلاف آن رفتار کنند.
اما در شرکت های سهامی خاص نقل و انتقال سهام با محدودیت بیشتری همراه است. البته در قانون بر آزادی انتقال سهم در شرکت سهامی خاص تاکید شده است اما مطابق با اساسنامه مجمع عمومی و یا مدیران شرکت می توانند این حق را محدود کرده و مستلزم تایید مدیران و یا مجامع شرکت کنند. البته این حق به شرکت سهامی خاص به این دلیل داده شده است که تعداد سهامدارن معمولا در شرکت های سهامی خاص زیاد نیست و در صورت خروج هر یک از شرکا یا سهامداران ممکن است شرکت با کاهش سرمایه مواجه شود و یا با کمبود شریک و شرکت مجبور به انحلال شود. همچنین ممکن است ساختار برخی از شرکت های سهامی خاص به صورت خانوادگی و یا دوستانه شکل گرفته باشد و ورود یک فرد بیگانه به این ساختار برای آنها منطقی نباشد.
با توجه به توضیحات فوق می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که اگر در اساسنامه شرکت سهامی خاص شرطی برای نقل و انتقال سهام درج نشود، نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص، آزاد است.
برای نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص عموما شرط تایید مجمع عمومی در اساسنامه دیده می شود. در این حالت اگر هر یک از سهامداران بخواهد کل و یا بخشی از سهام خود را به فرد دیگری انتقال دهد باید قبلا توافق مجمع عمومی را دریافت کرده باشد و بدون اجازه مجمع این انتقال رسمیت ندارد. اما با این حال شرکت نمی تواند در صورتیکه یکی از سهامداران بخواهد سهام خود را به منظور خروج از شرکت انتقال دهد به زور او را در شرکت نگه دارد. در این حالت باید خود سهامداران فعلی شرکت، سهام او را خریداری نمایند و یا سرمایه شرکت را به شرط اینکه کمتر از میزان قانونی سرمایه مورد نیاز نشود، کاهش دهند و سهام او را باطل کنند.
نکته دیگر اینکه نمی توان از سرمایه شرکت برای خرید سهام سهامدار استفاده کرد زیرا شرکت قانونا نمی تواند مالک سهام باشد و الزاما باید سهام به یک شخصیت انسانی دیگر انتقال پیدا کند به همین دلیل یا باید سرمایه شرکت کاهش پیدا کند و یا سهام به فرد یا افراد دیگر انتقال داده شود. ضمن اینکه شرکت می تواند برای خارج کردن سهامدار سهام او را بازخرید و سرمایه شرکت را کاهش دهد و به فرد مورد نظر خود انتقال دهد اما این امر مشروط بر این است که شرکت اوراق قرضه قابل تعویض با سهام نداشته باشد. این موضوع مطابق با ماده 65 لایحه قانونی در نظر گرفته شده است.
اگر سهام بی نام باشد نیازی به تشریفات خاصی نیست. سهام بی نام در بورس عرضه می شود و یا در بانکی خاص سهام به فروش می رسد. اما برای انتقال سهام با نام نیاز به رعایت تشریفات خاص است.
سهام بی نام متعلق به فردی است که سند آن را در اختیار داشته باشد اما در این سند نام فرد قید نشده است. برای انتقال سهام بی نام تشریفات خاصی نیاز نیست و به نوعی به صورت قبض و اقباض صورت می گیرد.
برای انتقال سهام با نام باید بعد از توافق طرفین برای خرید و یا انتقال سهام، این موضوع در دفتر ثبت سهام شرکت باید درج شود. بنابراین باید بعد از پرداخت سرمایه تعیین شده وتوافق شده برای سهام، در دفتر ثبت انتقال سهام ثبت شود و طرفین و یا وکیل و نماینده قانونی آنها این موضوع را در دفتر ثبت سهام امضا کنند. اگر همه مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده باشد، باید نشانی انتقال گیرنده در دفتر ثبت سهام قید شود و انتقال گیرنده و یا وکیل او این موضوع را در دفتر ثبت سهام امضا کند تا انتقال سهام معتبر باشد. چرا که مسئولیتی بعد از انتقال سهام بر عهده انتقال دهنده نیست و باید انتقال گیرنده سهام مابقی سهم را پرداخت کند. ضمن اینکه این موضوع به عنوان تغییرات شرکت در اداره ثبت شرکت ها باید ثبت و در روزنامه رسمی باید آگهی شود.
در شرکت های سهامی تنها افرادی می توانند به عنوان مدیر انتخاب شوند که عضو سهامداران باشند و اگر نباشند باید در زمان انتصاب میزان سهام تعیین شده در اساسنامه را از شرکت خریداری نمایند. تعداد سهام مدیران نمی تواند از میزان تعیین شده در اساسنامه که به منظور حق رای تعیین شده است کمتر باشد. این سهام به سهام مدیریتی و یا سهام ضمانتی یا وثیقه ای نیز شناخته می شود. هدف از این سهام این است که در صورتیکه در طول زمان مدیریتی فرد به شرکت خساراتی وارد شد و این امر به دلیل مشکلات مدیریتی و به تقصیر مدیر باشد، بتوان از محل سهام او نسبت به جبران این موارد استفاده کرد.
این نوع سهام که نوعی سهام با نام است را نمی توان انتقال داد. به صورت کلی سهام وثیقه ای را تا زمانی که مفاصاحساب شرکت انجام نشده باشد نمی توان انتقال داد و باید در صندوق شرکت به عنوان وثیقه باقی بماند.
البته اگر مدیری بخواهد قبل از مفاصاحساب از سهام خود را واگذار کند و یا انتقال سهام دهد ابتدا باید از سمت خود برکنار شود و استعفا دهد و سپس فردی به عنوان جایگزین او در شرکت تعیین شود و سهام وثیقه او دریافت شود تا امکان انتقال سهام مدیر باشد.
ماده 198 لایحه قانونی تاکید می کند که یک شرکت نمی تواند سهام خودش را تصاحب کند. اما سایر شرکت ها می توانند به عنوان شخص حقوقی اقدام به خرید سهام شرکت های دیگر بکنند و یا در یک شرکت هلدینگ شرکت مادر می توان سهام شرکت های زیر مجموعه خود را تصاحب و خریداری نماید. در این حالت ممکن است ربای تصدی سهام یک شرکت زیر مجموعه و یا شرکت دیگر، شرکت مادر و یا شرکت خواهان سهم، سهام مورد نظر را از شخص یا اشخاص حقیقی دیگر خریداری نماید.
نظرات متفاوتی در این خصوص وجود دارد اما اکثر صاحب نظرین بر این باورند که هر چند سهام یک حق مالکیت است اما حق اجاره دادن سهام نوعی حق دینی است و نه حق عینی. حق دینی به حقی گفته می شود که قابل واگذاری به غیر نیست. بنابراین به صورت کلی سهام شرکت قابل اجاره دادن نیست.
اما در خصوص رهن سهام بر این عقیده هستند که ورقه سهم قابل معامله است و می توان آن را رهن گذاشت اما در صورت به رهن گذاشتن سهام بی نام باید برای آن قبض صادر شود و برای به رهن گذاشتن سهام با نام باید این موضوع در دفتر ثبت سهام ثبت گردد تا قابل تایید و معتبر باشد.
در برخی از شرایط مانند فوت شدن و یا محجور شدن سهامدار، شرایط انتقال قهری و یا الزامی سهام پیش می آید. به این مفهوم که انتقال سهام با اراده و توافق طرفین انجام نمی شود و دلایل جبری باعث این انتقال می شود. در این حالت سهام شرکت همانند سایر اموال باید به ورثه او برسد و از این رو ورثه سهامدار در صورت فوت سهامدار به عنوان سهامدار جدید شناخته می شوند و همان حق و حقوق صاحب سهام را در شرکت خواهند داشت.
در انتها باید به این موضوع اشاره کرد که نقل و انتقال سهام خاص شرکت های سهامی است و شرکت های اشخاص باید نسبت به انتقال سهم الشرکه خود اقدام نمایند و قوانین متفاوتی نسبت به شرکت های سهامی خواهند داشت.
کلیک
#فناوری
