با اف ای تی اف گروکشی نکنید
با اف ای تی اف گروکشی نکنید
ساعت 24 - چند هفته اخیر بعد از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا تحلیل ها و ارزیابی های دوگانه ای در خصوص بازگشت بایدن به برجام در سطح رسانه ای و محافل سیاسی داخلی، منطقه ای و بین المللی مطرح شده است.
اگر چه که نگاه منطقی حکم می کند بازگشت رئیس‌جمهور آمریکا به برجام، یحتمل تدریجی و با پیش شرط هایی در خصوص توان موشکی و نفوذ منطقه ای جمهوری اسلامی ایران باشد، اما به نظر من بهترین و مطلوب ترین سناریو «آمریکایی – دموکراتی» بازگشت فوری بایدن به توافق هسته ای و لغو تحریم های ایران بدون هیچ پیش شرطی است. یعنی همان گونه که دونالد ترامپ از برجام خارج شد باید جو بایدن به توافق هسته‌ای بازگردد.چرا که من معتقدم جو بایدن و حزب دموکرات در ایالات متحده آمریکا برجام را توافقنامه ای مبتنی بر یک روند دموکراتیک در سایه پروسه دقیق، پیچیده و طولانی مدت دیپلماتیک می دانند که مشروعیتی جدی برای آمریکا در سطح بین‌المللی با حل و فصل پرونده مهم و حساس هسته ای ایران ایجاد کرد. لذا اگرچه در داخل آمریکا فشارهایی بر جو بایدن در خصوص عدم بازگشت به برجام تا تعیین تکلیف پرونده هسته‌ای، پرونده توان دفاعی و موشکی و همچنین نفوذ منطقه‌ای ایران وجود دارد، کما این که مشابه همین فشارها در داخل و از جانب اصولگرایان و مجلس یازدهم بر حسن روحانی نیز وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که خود رئیس جمهور آمریکا برای بازگشت برای ایالات متحده آمریکا انگیزه و توان کافی را دارد. لذا من معتقدم احتمالاً جو بایدن برعکس ترامپ تمایل دارد ایالات متحده آمریکا را بدون هیچ هیاهوی دیپلماتیک و رسانه ای دوباره به نشست کمیسیون مشترک برجام باز گرداند. دقیقاً همان کاری که جو بایدن برای دیگر توافقنامه ها به خصوص توافقنامه آب و هوایی پاریس انجام خواهد داد. یعنی بایدن تلاش دارد بدون جنجال سیاسی و دیپلماتیک نماینده آمریکا را در نشست توافقات حاضر کند و دوباره به تعهدات خود عمل خواهد کرد. بنابراین در خصوص توافق هسته‌ای نیز این یک سناریوی مطلوب، هم برای بایدن و برای حزب دموکرات است. اما احتمال دارد در این بین جو بایدن توافقات پشت پرده ای با جمهوری اسلامی ایران در خصوص کیفیت و چند و چون بازگشت به برجام داشته باشد.امروز در صحنه سیاسی ایالات متحده آمریکا به یک واقعیت غیرقابل انکار بدل شده است. چراکه با ارزیابی کلی از فضای سیاسی داخلی در جمهوری اسلامی ایران به نظر می‌رسد که اصلاح‌طلبان و جریان میانه‌رو بخت چندانی در انتخابات پیش رو نداشته باشند و یحتمل کرسی پاستور و دولت سیزدهم به یک اصولگرای رادیکال و یک فرد نظامی خواهد رسید.
بررسی مجدد دو لایحه پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام اگرچه که به فضای دو قطبی مخالفان و موافقان در محافل سیاسی و رسانه‌ای داخل کشور دامن زده است، اما به هرحال نفس بازگشت این لوایح به مجمع می تواند یک پالس مثبت دیپلماتیک را به همراه داشته باشد. با وجود آن که برخی نمایندگان مجلس مانند رئیس کمیسیون امنیت ملی و یا برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام به صراحت از عدم تصویب این لوایح سخن گفتند، ولی آن چیزی که تعیین کننده خواهد بود منافع کلان سیاسی، امنیتی، اقتصادی و معیشتی کشور است. بنابراین اگر فضا و اقتضائات ایجاب کند با نظر مثبت رهبری می‌توان عنوان کرد که شاید تایید این لوایح دور از واقعیت نباشد. البته تهران برای حل و فصل تبعات پذیرش آن سعی خواهد کرد با پیش شرط هایی نحوه ارتباط با برخی از گروه های نیابتی در منطقه را هم تعیین تکلیف کند. پس فضا مثبت است. خصوصا که سخنان چهارشنبه هفته گذشته رهبری مبنی بر عدم فرصت‌سوزی برای لغو تحریم ها حتی یک ساعت، دال بر تغییر اقتضائات فضای سیاسی داخلی و دادن پالس مثبت برای مذاکره است. ضمن اینکه من معتقدم صف بندی سیاسی و رسانه‌ای مخالفان و موافقان این لوایح بیشتر یک موج سواری برای انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو است. از این بابت که هر کدام از این جریان های موافق و یا مخالف که در نهایت بتوانند به منافع خود در سایه تایید و تصویب و یا عدم تصویب این لوایح دست پیدا کنند تا اندازه بسیار زیادی می توانند روی افکار عمومی برای انتخابات پیش رو حساب باز کنند. بنابراین دسته بندی کنونی بیشتر به دلیل انتخابات پیش رو است.
من معتقدم اصولگرایان عملاً در این فضا اهداف و منافع خود را دنبال می کنند. یعنی نمایندگان مجلس از طریق اصلاح قانون انتخابات و یا تصویب کلیات طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها سعی می کنند شرایط را مطلوب با جریان سیاسی همسو با خود تعریف کنند تا بتوانند وضعیت را در آستانه انتخابات به نفع خود تغییر دهند. در ابن بین مواضع برخی از این نمایندگان مانند آقای زاکانی که به صراحت عنوان می‌کند مانع از بازگشت حسن روحانی برجام خواهد شد، می تواند به دو قطبی ها دامن بزند. یعنی قطعاً این فضای رادیکالی که در اثر اقدامات مجلس شکل گرفته است می تواند واکنش تند دولت و جریان های سیاسی همسو را به دنبال داشته باشد، کما اینکه در یک هفته گذشته حسن روحانی هم از بازگشت بدون پیش شرط به برجام تا تلاش برای لغو تحریم ها، مذاکره، نقد مجلس و یا تفسیر قانون اساسی سخن می گوید. یا آقای صالحی در لحنی صریح این گونه به طرح مجلس و یا مذاکرات دوره احمدی نژاد می تازد. این مسائل نشان می‌دهد که اکنون این صف بندی ها بین دولت و مجلس عملاً یک صف بندی ناشی از تقابل دو جریان عمده سیاسی در کشور است هرکدام که بتوانند به اهداف مورد نظر خود دست پیدا کنند می توانند کرسی پاستور را در ۱۴۰۰ از آن خود کند.
احد رضایان قیه باشی، پژوهشگر پسادکترای آینده پژوهی دیپلماسی ایرانی
ساعت 24
