این رویکرد نمی‌تواند اتفاق خوبی برای ایران باشد

این رویکرد نمی‌تواند اتفاق خوبی برای ایران باشد ساعت24-در حالی که به نظر می رسید دولت بایدن به سرعت به دنبال اصلاح خرابی های به بار آمده در دوران ترامپ در سیاست خارجه باشد، او با طرح شرط و شروطی برای بازگشت به برجام نشان داد که در سیاست خارجی خود تفاوت هایی با دولت اوباما دارد. با گذشت در آستانه گذشت دوماه از انتخابات آمریکا و قطعی شدن پیروزی بایدن، حالا نوبت به آن رسیده که رئیس جمهور آمریکا خط و مشی خود را برای روزهای پیش رو اعلام کند. او به رسم دموکرات ها توجه ویژه ای به روابط خارجی آمریکا با دیگر کشورها دارد و همین امر باعث شده تا اول به سراغ پرونده های باز ایالات متحده در موضوعات بین المللی برود. به نظر می رسد که اولیت این کشور مساله توافق آب و هوایی باشد. اما همچنان توافق هسته ای با ایران برای بایدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. او پیش از این گفته بود که به برجام بازخواهد گشت. کماکان هم رئیس جمهور منتخاب ایالات متحده معتقد به بازگشت واشنگتن به برجام است اما حالا دیگر می گوید این بازگشت روند سختی خواهد داشت و همزمان شروع به گذاشتن شروطی برای ایران کرده است.  در خبرآنلاین با نوذر شفیعی، نماینده سابق مجلس و کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو پرداخته ایم: زمان زیادی تا روی کار آمدن بایدن باقی نمانده است. او پیش از این گفته بود که به برجام باز میگردد. اما حالا به نظر می رسد که با مطرح کردن شرط و شروطی برای ایران، به دنبال سخت تر کردن کار است و دیگر از لحن نرم و مثبت پیش از انتخابات خبری نیست. این تغییر لحن چه چیزی را نشان می دهد؟ کسانی که به جو بایدن رای داده اند، درست است که بیشتر تحت تاثیر مسائل داخلی ایالات متحده رای را به نام او به صندوق انداختند، اما بخشی هم به سیاست او در قبال مسائل بین المللی رای دادند. بنابراین یک انتظاری در جامعه آمریکا هست که بایدن باید آن پاسخ دهد. دیدگاه بایدن این بود که آمریکا دوباره به برجام  و توافق با ایران بر میگردد. منظور هم این بود که ترامپ به اتحاد استراتژیک آمریکا در عرصه بین المللی لطمه زد و جایگاه ایالات متحده را در عرصه بین المللی کاهش داد. حالا بایدن به نظر می رسد که می خواهد به عرصه جهانی برگردد. اگر بایدن می خواهد ایالات متحده جایگاه سابقش را پیدا کند، باید به پیمان آب و هوایی پاریس، ترنس پاسیفیک و برجام برگردد. باید هر آنچه میراث ترامپ بوده و این میراث باعث لطمه خوردن اعتبار واشنگتن در عرصه بین المللی شده، باید اصلاح شود. اگر این را ما مدنظر و مبنا قرار دهیم، آمریکا باید بدون قید و شرط به برجام برگردد و تعهدات برجامی خود را آغاز کند و متناسب با آن ایران هم به تعهداتش برگردد. این یک تصویر ساده از آن چیزی است که باید اتفاق بیفتد.  اما واقعیت این است که در آمریکا به ویژه در طیف جمهوری خواه، عده زیادی هستند که مخالف بازگشت بایدن به برجام هستند. همینطور برخی از متحدین آمریکا مثل اسراییل و کشورهای عربی مخالف بازگشت ایالات متحده به توافق با ایران هستند. اگر بایدن بخواهد به برجام برگردد و همزمان خواسته های گروه اول که خواهان بازگشت ایالات متحده به برجام هستند و توافق با ایران را مفید می شمارند را مد نظر قرار دهد و هم در واقع انتظار متحدین و مخالفینش را مد نظر قرار دهد و دلشان را به دست بیاورد، ناچار است که بین این دو دیدگاه جمع بزند. جمع زدن بین این دو یعنی شروطی که بایدن برای بازگشت به برجام گذاشته است. پیش از انتخابات لحن بایدن به گونه ای بود که بازگشت به توافق با تهران را امری فوری و ضروری می دانست. اما آخر هفته گذشته او با بیان برنامه 100 روزه اول کار خود نشان داد که این موضوع اولویت اصلی دولتش نخواهد بود. ایا این تعلل از سوی ایران قابل پیشبینی بود؟ انتظارش می رفت که اینگونه باشد. چرا که بایدن در شرایط کرونایی می داند که ابتدا باید این وضعیت را سامان بدهد. از سوی دیگر هم دموکرات ها، به موضوع توافق آب و هوایی پاریس از ابتدا توجه ویژه نشان می دادند. طبیعی است که با توجه به کارهایی که ترامپ کرده، دولت بایدن باید شروع به اصلاح موارد متعددی کند که بازگشت به برجام هم یکی از آنهاست. >>> بیشتر بخوانید: اولویت سیاست‌خارجی بایدن چیست و چرا به سمت آسیا هجوم می‌برد؟ رمزگشایی از مصوبه جدید مجلس؛از چه کسی انتقام می‌گیرید،دولت یا مردم؟ طرح مجلس؛ نفع ملی یا نفع جناحی؟/ آیا این مصوبه تحریم‌ها را لغو می‌کند؟ اما پیش از اینکه پیروزی قطعی او ایجاد شود، به نظر می آمد که بایدن می خواهد با بازگشت به برجام بدون آنکه آن را سخت و پیچیده کند به متحدانش علامت همکاری را بدهد. چه شد که او حالا تغییراتی را در این رویکرد از خود نشان داده است؟  بد نیست که مروری کنیم بر شروطی که بایدن برای بازگشت به توافق هسته ای با ایران و قرار گرفتن در جمع 4+1 گذاشته است. بحث هایی که رئیس جمهور منتخب آمریکا مطرح می کند از این قرار است: اول اینکه هرگونه مذاکره مجدد با ایران باید به همراهی متحدان آمریکا یعنی اسرائیل و کشورهای عربی در منطقه باشد و دوم هر گونه مذاکره مجدد در مورد برجام باید موضوعات جدیدی را هم شامل شود. اگر این اتفاق بخواهد بیفتد این همان چیزی است که ترامپ می گفت و طرح او هم چیزی جز این نبود. بنابراین بعید است که این طرح ها بخواهد با موافقت جمهوری اسلامی ایران همراه شود. چون ایران اعلام کرده که حاضر به مذاکره در مورد چنین مسائلی نیست و خواهان این است که دولت بایدن بدون شرط گذاشتن و به طور فوری به توافق هسته ای برگردد. چرا که ایران تا همین حالا هم متحمل ضرر و زیان های زیادی شده که علتش خروج آمریکا از برجام و تحریم کشورمان بوده است. اما اگر ایران مخالفت کند، قطعا فشارهایی با اجماع بیشتر بر ایران وارد خواهد شد. یعنی اینکه در این مسیر به احتمال زیاد اروپائی ها هم آمریکایی ها را همراهی خواهند کرد. به ویژه اینکه هایکو ماس وزیرخارجه آمریکا حرف های مشابهی با بایدن را مطرح کرده و خواهان بازگشت کامل ایران به برجام شده و همچنین اروپا قطعنامه ای در مورد نقض حقوق بشر در ایران، اخیرا صادر کرده است.  با این حساب احتمالا فشارها بر روی ایران تشدید خواهد شد. ایران در چنین شرایطی بیش از پیش ناچار است به سمت قدرت های دیگر مثل چین و روسیه حرکت کند. چون تنها حامی و پشتیبان ایران می توانند این دو کشور باشند. اما هیچ یک از این دو هم کشورهایی اخلاق محور نیستند. وقتی ایران از ناحیه غرب در تنگنا قرار بگیرد، بعید نیست که پکن و مسکو نهایت استفاده را از تهران بکنند. در چنین شرایطی، تهران چه سیاست خارجی را باید برای خود تعریف کند تا بتواند از اتفاقات پیش امده استفاده مثبتی بکند و همزمان هم از برجام به سود خود استفاده ببرد و هم بتواند بدون اینکه به شرط و شروط واشنگتن تن بدهد، این تنگنا خارج شود؟ نتیجه کلی این بحث این است که ایران باید مدت ها پیش، قبل از اینکه در یک شرایط بحرانی قرار بگیرد، در پی حل و فصل مسائلش با دنیای خارج می بود. موقعیت شناسی در سیاست خارجی بسیار مهم است و اگر شما فرصت ها را از دست بدهید کار مشکل تر خواهد شد. ایران تاحدودی تلاش کرد که این کار را کند. اما چاره اندیشی اساسی اتفاق نیافتاده است. تا الان ایران دو بحث را مطرح کرد. یک اینکه مذاکره با آمریکا ممنوع است و دوم اینکه مذاکره مجدد در مورد برجام و با طرف های توافق هسته ای ممنوع است. اگر ایران بخواهد از این دو سیاست عدول کند، به اعتبار بین المللی اش لطمه وارد می شود. یعنی این رفتار می تواند به معنای ضعف تهران برداشت شود. اعتبار یعنی احترامی که کشورها برای کشور دیگری قائلند. اگر ایران این شروط را بپذیرد، آن احترام را هم از دست می دهد و این نمی تواند اتفاق خوبی برای ایران باشد. بنابراین باید منتظر بود و دید که تمهیدات وزارت خارجه کشورمان در مورد چنین وضعیتی چه خواهد بود؟ ساعت 24