ورود مزدوران سوری به جنگ قره باغ وتهدید منطقه

ورود مزدوران سوری به جنگ قره باغ وتهدید منطقه ساعت 24- از ساعات اولیه صبح روز یکشنبه 6 مهر ماه ( 27 سپتامبر ) درگیری های جدیدی میان نیروهای ارمنستان و آذربایجان در مناطق پیرامونی قره باغ شروع شد و منجر به تلفاتی از سوی طرفین و نیز جابجایی محدود در مواضع استقرار و خطوط تماس نظامی دو کشور شد.  بنابر اعلام وزیر دفاع دولت باکو، نیروهای جمهوری آذربایجان در این درگیری ها موفق به آزاد سازی 7 روستای اشغالی در محدوده شهرستان های فضولی و جبرائیل که از سال 1994 م تحت اشغال ارمنستان بوده است، شدند. 3-جمهوری آذربایجان که در زمان برقراری آتش بس در سال 1994 م بازنده میدان جنگ بود و علاوه بر ولایت خودمختار قره باغ با 4400 کیلومتر مربع وسعت ، هفت شهرستان پیرامونی آن       (آغدام، کلبجر، لاچین، قبادلی، زنگلان، شوشا و فضولی) را نیز از دست داد که بنابر ادعای دولت باکو مشتمل بر 20 درصد خاک جمهوری آذربایجان می شود، امیدوار بود تا اراضی از دست رفته خود را در نتیجه گفتگو و مذاکره سیاسی، مجددا به دست آورد. ولی ظاهرا مدتی است امید خود را به مذاکرات سیاسی میانجی گران گروه مینسک و نقش آفرینی سازمان ملل از دست داده و تنها راه حل را اتکا به توان خویش برای آزاد سازی اراضی اشغالی خود می داند. به نظر می رسد درگیری چند روز گذشته و موفقیت آذربایجان در آزاد سازی 7 روستای اشغالی خود، حاوی پیامی از سوی دولت باکو به اعضای گروه مینسک از یک سو و دولت ارمنستان از سوی دیگر با این محتواست که برای همیشه منتظر اقدام گروه مینسک نخواهد ماند و در صورت قطع امید به تلاش آنها، بناچار توسل به راهکار نظامی برای آزاد سازی اراضی اشغالی خود را در دستور کار قرارخواهد داد. در اتخاذ این رویکرد، دولت آذربایجان از ناحیه افکار عمومی خود نیز متاثر است و بویژه از طرف اقشار و گروههای مذهبی و ملی گرای کشور خود تحت مطالبه و فشار قرار دارد. روی کار آمدن پاشینیان در ارمنستان به رغم اینکه بر تداوم حاکمیت سیاسی گروه تند رو قره باغی ها در ایروان طی بیش از دو دهه پایان داد ولی رویکرد غربگرایانه وی و در این اواخر تقویت روابط و مناسبات خود با اسرائیل که منجر به افتتاح سفارت ارمنستان در تل آویو گردید بر حساسیت ها و رقابت قدرت ها در این منطقه افزود و به تبع آن نقش آفرینی آنان در حل و فصل مناقشه را پیچیده تر و  ابهام آمیز تر کرد. در واقع تمایل آشکار پاشینیان به آمریکا و رژیم صهیونیستی بر التهابات سیاسی در منطقه دامن زد و کشورهایی نظیر روسیه، ایران و ترکیه را که دخیل و تاثیر گذار در تحولات و معادلات قفقاز جنوبی هستند تحریک کرد. حتی تا جایی که روسیه در قبال باز پس گیری بخشی از اراضی اشغالی از سوی آذربایجان در روز اول درگیری ، علی رغم حمایت سنتی خود از ایروان و با وجود استقرار نیروهای نظامی خود در ارمنستان واکنش عملی نشان نداد و به نوعی چشم بر اقدام آذربایجان پوشید. بعید نیست این رفتار روسیه در نتیجه نارضایتی از رویکرد پاشینیان به آمریکا و غرب بوده باشد. در کنار ملاحظات فوق، این نکته و ملاحظه نیز قابل اشاره است که در این درگیری جدید دو کشور ارمنستان و آذربایجان، ترکیه پررنگتر از گذشته ظاهر شد و با اعزام تعدادی از نیروهای معارض سوری به منطقه و دخیل کردن آنان در مناقشه قره باغ، متغیر جدیدی وارد معادله کرد که می تواند پیامدها و تبعات خاص خود را داشته باشد. آنچه به اجمال پیرامون این مسئله و معادله جدید می توان گفت این است که نیروهای معارض سوری از جمله گروههای افراط گرا و تروریستی شناخته می شوند و در صورت تکثیر در منطقه پر تنش قفقاز و افزایش تعداد و حضور آنها، به سختی قابل کنترل و مدیریت خواهند شد و نتیجتاً در کنار نقش آفرینی در مناقشه قره باغ به نفع آذربایجان، از جهات دیگری، خود به مناقشه آفرینی و بحران زایی دامن خواهند زد. لذا به نظر می رسد استفاده از این قبیل نیروهای تروریستی سازمان یافته و بهره برداری ابزاری از آنها تحت هر شرایطی، دارای تبعات منفی و ناخوشایندی خواهد بود که ممکن است پشیمانی ببار آورد. اگر روند فعلی حل و فصل مناقشه قره باغ با محوریت گروه مینسک تغییر نیابد و همچنان با روال قبلی با این مسئله برخورد شود، تشدید بیش از پیش درگیری ها در آینده دور از انتظار نیست و آنچه در این روزها میان دو کشور ارمنستان و آذربایجان در حال اتفاق است مکرر و پر تکرار خواهد بود و ممکن است نهایتاً جنگ سرنوشت مناقشه قره باغ را تعیین کند. جمهوری اسلامی ایران با توجه به قرار داشتن در همسایگی منطقه مورد مناقشه، به طوری که درگیری های چند روز گذشته جلو دیدگان هموطنان ما در منطقه خدا آفرین ( آذربایجان شرقی ) اتفاق افتاد و ساکنان این نوار مرزی شاهد آتش توپخانه و موشک باران مواضع طرفین از سوی هم بودند، باید با ظرفیت و استعداد نقش آفرینی بیشتری وارد ابعاد ماجرا شده و با دیپلماسی فعالتر و با ارائه طرح ها و ابتکارات جدید تر ظاهر شود. طبیعتاً این امر در درجه اول مستلزم بازخوانی عملکرد سی سال گذشته کشورمان در برخورد دیپلماتیک و عملی  با مناقشه قره باغ و دو طرف درگیر و اتخاذ مواضع صریحتر و شجاعانه تر در قبال این پرونده از یک سو و هماهنگی و همسویی بیش از پیش بین دستگاهی در داخل از سوی دیگر، امکان پذیر است.                                                   سیدرضا میرمحمدی، کارشناس مسائل  منبع ایراس       ساعت 24