اختلالات رفتاری کودکان | انواع روش های درمان اختلالات رفتار...
اختلالات رفتاری کودکان | انواع روش های درمان اختلالات رفتاری کودکان
اختلالات رفتاری کودکان معمولا زمانی برای والدین مشخص میشود که کودکان رفتارهایی خارج از محدوده سنیشان نشان میدهند. رفتارهایی که بیش از حد چالش آور بوده و به اصطلاح رفتارهای سخت نامیده میشوند. شیطنت، نافرمانی و رفتارهای تکانشی در کودکان امری طبیعی است اما برخی از کودکان بیش از حد آزاردهنده و دشوار رفتار میکنند. از رایج ترین اختلالات رفتاری میتوان به اختلالات نافرمانی مقابله ای(ODD)، اختلال بیش فعالی، نقص توجه (ADHD) و اختلال سلوک (OC) اشاره داشت. این اختلالات به دلیل نشانههای مشترکی که دارند، تشخیص گذاری را بسیار دشوار میکنند. ممکن است یک کودک یا نوجوان همزمان به دو اختلال دچار باشد که تشخیص و درمان آن تنها به عهده روانشناس است. در ادامه به بررسی کامل اختلالات رفتاری کودکان و روشهای درمانی آن میپردازیم.
اختلالات رفتاری کودکان ناشی از عوامل بسیار متعددی هستند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. دلایل بیولوژیکی (زمینه ارثی، بیوشیمیایی و نورولوژیکی را شامل میشود.)
2. مشکلات خانوادگی و محیط پراسترس
3. شکستهای مکرر و تجربههای ناخوشایند در زندگی
4. محیط اجتماعی و فرهنگی نامطلوب
اختلالات رفتاری تاثیرات زیادی بر روی زندگی فرد گذاشته و با پیامدهایی همراه هستند که عبارتند از:
تحقیقات نشان داده که اکثر کودکان مبتلا به اختلال رفتاری در درس و تکالیف مدرسه ضعف دارند. معمولا این کودکان به اندازه سن عقلی خود درس نمیخوانند و در نتیجه همواره عقب تر از سال تحصیلی مورد انتظار هستند. حتی در برخی کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری شدید، توانایی خواندن و نوشتن نیز وجود ندارد.
کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری مشکلات خود را به صورت پرخاش و تهاجم یا اضطراب و تشویش نشان میدهند. هر دوی این دستهها در روابط اجتماعی و برخورد با سایر افراد دچار مشکل میشوند. حتی این تصور وجود دارد که آنان میتوانند رفتارهای خود را کنترل کنند و در نتیجه مورد سرزنش و تنبیه قرار میگیرند.
یکی دیگر از اثرات اختلالات رفتاری کودکان این است که در صحبت کردن و به طور کلی تواناییهای زبانی دچار مشکل میشوند. ممکن است که نتوانند در مورد موضوع اصلی و مورد نظر خود صحبت کنند و یا حتی پژواک گویی داشته باشند. در برخی از کودکان با مشکل بسیار شدید، توانایی زبان حتی شکل هم نگرفته است.
از جمله انواع اختلالات رفتاری کودکان میتوان به موارد زیر اشاره داشت :
کودکان دارای اختلال سلوک به صورت افراط گونهای رفتارهای ناشایست و ضد اجتماعی دارند و به همین دلیل بیشتر به بچههای بد معروفاند. طبق تحقیقات یک سوم مبتلایان به اختلال سلوک دچار بیش فعالی نیز هستند. برخی رفتارهای رایج کودکان با اختلال سلوک عبارتند از:
_عدم پیروی از صاحبان قدرت خصوصا والدین
_سابقه فرار از مدرسه به دفعات
_تمایل زیاد به مصرف سیگار و الکل در سنین کم
_فقدان حس همدردی با دیگران
_رفتارهای خشونت آمیز با حیوانات و طبیعت
_رفتارهای سادیستی مثل قلدری، باج گیری، سوء استفاده جسمی، جنسی و...
_تمایل به دعوا از نشانههای اختلالات رفتاری کودکان
_استفاده از سلاح در دعوا
_دروغگویی افراطی
_تمایل به فرار از خانه
_ تمایلات خودکشی
2 تا 5 درصد از کودکان به صورت تقریبی دچار بیش فعالی و نقص توجه هستند. پسرها نسبت به دخترها سه برابر بیشتر به این اختلال دچار میشوند. از ویژگیهای این اختلال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
2. تکانشگری: بدون تفکر رفتار کردن، بیش از حد حرف زدن ، تحمل کم، انجام اشتباهات زیاد
3. بیش فعالی: جنب و جوش بیش از حد، بیقراری، ناتوانی در نشستن و کاری نکردن
این اختلال به صورت یک فعالیت حرکتی یا صوتی ناگهانی است که به صورت غیرارادی رخ میدهد. این اختلال معمولا در شرایط استرسزا و فشار روانی شدیدتر میشود. به همین دلیل برای کاهش آن از موقعیتهای اجتماعی اجتناب میکنند. اختلال تیک در اکثر مواقع موقتی است و با روشهای درمانی همچون دارو و مداخلات روانشناختی بهبود مییابد.
علتهای اصلی اختلالات رفتاری ذکر شده همچنان نامشخص است. اما عوامل خطرساز عبارتند از:
1. جنسیت: پسر بودن یکی از عوامل خطرساز برای ابتلا به اختلالات رفتاری است. هنوز نتوانستهاند میان عوامل ژنتیکی و عوامل اجتماعی در بروز این اختلالات تفاوتی قائل شوند.
2. بارداری و تولد: تولد زودهنگام و وزن کم و در برخی موارد حاملگیهای دشوار در بروز مشکلات رفتاری کودکان در آینده تاثیر دارند.
3. مزاج: احتمال ابتلا در کودکانی که از تربیت دشوار برخوردار بودهاند و از سنین کم زودجوش و پرخاشگر هستند، بیشتر است.
4. زندگی خانوادگی: هرچه خانواده مشکلات بیشتری داشته باشد، احتمال بروز اختلال نیز افزایش مییابد. مشکلات خانوادگی مثل خشونت خانگی، فقر، کم توجهی والدین یا سوء استفاده در بروز اختلالات رفتاری کودکان موثر شناخته شدهاند.
5. مشکلات یادگیری: مشکلات رفتاری با مشکلات خواندن و نوشتن و یادگیری همبستگی دارند.
6. عقب ماندگی ذهنی: کودکان عقب مانده دو برابر بیشتر در معرض اختلالات رفتاری قرار دارند.
در صورت عدم درمان کودک مبتلا به اختلال رفتاری، مشکلات زیادی در بزرگسالی برای او ایجاد میشود. به صورت کلی هرچه مداخله سریعتر صورت بگیرد، نتیجه بهتری دریافت میشود.
درمان معمولا چند جانبه صورت میگیرد و بسته به نوع اختلال و عوامل تشخیصی، متفاوت است. ولی به صورت کلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. آموزش به والدین: به مادران و پدران میآموزند که چگونه با فرزندشان ارتباط گرفته و به چه شکلی او را کنترل کنند.
3. درمان شناختی-رفتاری: مستقیم بر کودک تمرکز کرده و به او کمک میکند تا افکار و رفتارش را تحت کنترل خود درآورد.
4. آموزش اجتماعی: اصول گفتگو و نحوه همکاری با دیگران و عضویت در جمع را به کودک آموزش میدهند.
5. کنترل خشم: کودک میآموزد تا نشانههای ناکامی را در خود بشناسد و به جای خشونت، مهارتهای مقابله سازگارانه را ابراز کند.
7. تشویق: تشویق کودک برای شکوفا کردن استعدادها و تواناییها میتواند به افزایش عزت نفس او کمک کند.
حامی هنر زندگی
#اختلالات_رفتاری_کودکان