حقایقی درباره هماتوم
حقایقی درباره هماتوم
هماتوم تجمع خون در خارج از رگ خونی است. انواع مختلفی از هماتوم‌ها وجود دارند که اغلب بر اساس ناحیه‌ای که قرار می‌گیرند توصیف می‌شوند. نمونه‌هایی از هماتوم شامل هماتوم زیر سخت شامه‌ای، هماتوم نخاعی، هماتوم زیر انگشت یا ناخن پا (زیر جلدی)، هماتوم گوش و کبد می‌شود.
برخی از علل ایجاد هماتوم عبارت‌اند از: شکستگی استخوان لگن، صدمات ناخن در انگشتان (زیر جلدی)، برآمدگی‌ها، ایجاد لخته‌های خون، لخته شدن خون در پا (DVT) ، انواع سرطان خون و استفاده بیش از حد از الکل.
هماتوم به جمع شدن غیرطبیعی خون در خارج از رگ خونی گفته می‌شود. این اتفاق زمانی روی می‌دهد که دیواره رگ‌های خونی، سرخرگ، سیاهرگ یا مویرگ آسیب‌دیده باشد و خون در بافتی که به آن تعلق ندارد نفوذ کند. هماتوم ممکن است در مقیاس کوچکی باشد یعنی تنها به‌اندازه یک نقطه باشد، یا ممکن است وسیع باشد و باعث تورم قابل‌توجهی شود.
رگ‌های خونی بدن به‌طور مداوم در حال ترمیم خود هستند. صدمات جزئی به‌طور روزمره اتفاق می‌افتند و بدن معمولاً با فعال کردن عامل ضد لخته شدن خون و تشکیل بافت‌های فیبری قادر به ترمیم دیواره رگ آسیب‌دیده است. گاهی اوقات به دلیل آنکه آسیب‌دیدگی شدید است، ترمیم انجام نمی‌شود و این آسیب‌دیدگی باعث ادامه پیدا کردن خونریزی می‌شود. اگر فشار زیادی بر روی رگ خونی، به‌عنوان‌مثال بر روی شریان اصلی وجود داشته باشد، خون به داخل دیواره آسیب‌دیده نشت می‌کند و هماتوم گسترش می‌یابد.
خونی که از درون رگ خونی خارج می‌شود برای بافت اطراف خود بسیار تحریک‌کننده است و ممکن است باعث ایجاد علائم التهاب از جمله درد، تورم و قرمزی شود. علائم هماتوم به محل ایجاد آن، اندازه آن و اینکه آیا باعث التهاب یا ورم می‌شود یا خیر، بستگی دارد.
هماتوم ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شود. صرف‌نظر از نحوه توصیف هماتوم یا جایی که ایجاد می‌شود، هماتوم در واقع باقیمانده خون لخته شده در خارج از رگ خونی است.
هماتوم باعث تحریک و التهاب می‌شود. علائم هماتوم به محل ایجاد آن بستگی دارد و اینکه آیا اندازه هماتوم یا تورم و التهاب ناشی از آن باعث می‌شود که ساختارهای مجاور تحت تأثیر قرار گیرند یا خیر.
علائم شایع التهاب ناشی از هماتوم عبارت‌اند از:
درمان هماتوم بستگی به این دارد که کدام اندام یا بافت بدن درگیر شده باشد. هماتوم‌های سطح پوست و بافت‌های نرم مانند عضلات را می‌توان با استراحت، استفاده از یخ، کمپرس آب سرد و بالا نگه‌داشتن آن درمان کرد. استفاده از حرارت را نیز می‌توان لحاظ کرد.
آسیب‌دیدگی شایع‌ترین علت ایجاد هماتوم است. وقتی افراد به آسیب‌دیدگی فکر می‌کنند، عموماً حوادث رانندگی، سقوط از بلندی، صدمات وارده به سر، شکستگی استخوان‌ها و زخم‌های ناشی از تیر خوردن در نظرشان می‌آید. آسیب‌دیدگی بافت ممکن است در اثر عطسه شدید و یا پیچ‌خوردگی غیرمنتظره بازو یا پا نیز ایجاد شود. هنگامی‌که رگ خونی آسیب‌دیده است، خون به بافت اطراف نشت می‌کند. این خون می‌تواند منعقد یا لخته شود. هرچه میزان خونریزی بیشتر باشد، میزان تشکیل لخته (هماتوم) نیز بیشتر می‌شود.
هماتوم‌ها اغلب بر اساس ناحیه‌ای از بدن که در آن ایجاد شده‌اند توصیف می‌شوند. خطرناک‌ترین هماتوم‌ها مواردی هستند که در داخل جمجمه ایجاد می‌شوند. به دلیل آنکه جمجمه یک محفظه محصور است، هر چیز اضافه‌ای که این فضا را اشغال کند باعث بالا رفتن فشار داخل جمجمه شده و توانایی عملکرد مغز را مختل می‌کند.
هماتوم اپیدورال به دلیل آسیب‌دیدگی و اغلب در شقیقه رخ می‌دهد، یعنی جایی که شریان میانی وابسته به شامه مخ قرار دارد. خونریزی در فضای اپیدورال، خارج از “سخت‌شامه” که پوشش مغز است تجمع می‌یابد. به دلیل نحوه وصل شدن سخت‌شامه به جمجمه، حتی ایجاد هماتوم‌های کوچک نیز می‌تواند باعث اعمال فشار قابل‌توجه و آسیب مغزی شود.
هماتوم زیر سخت‌شامه به دلیل آسیب‌دیدگی نیز اتفاق می‌افتد اما معمولاً رگ‌های مغز آسیب می‌بینند. این امر باعث نشت کندتر خون می‌شود که وارد فضای زیر سخت‌شامه می‌شود. در فضای زیر سخت‌شامه، جای بیشتری برای تجمع خون پیش از آسیب‌دیدن عملکرد مغز وجود دارد. با افزایش سن، افراد بخشی از بافت‌های مغزی خود را از دست می‌دهند و فضای زیر سخت‌شامه نسبتاً بزرگ‌تر می‌شود. خونریزی در فضای زیر سخت‌شامه ممکن است بسیار کند باشد و به‌تدریج متوقف شود و علائم حاد ایجاد نشود. این هماتوم‌های “مزمن” زیر سخت‌شامه اغلب به‌طور جزئی در اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) به‌عنوان بخشی از ارزیابی بیمار برای گیجی یا به دلیل اینکه یک حادثه آسیب‌زای دیگر رخ داده است، یافت می‌شوند. بااین‌حال، هماتوم subdural ممکن است بزرگ باشد و باعث تورم همراه مغز و ممکن است کشنده باشد.
هماتوم‌های داخل مغز در بافت خود مغز رخ می‌دهند. این نوع هماتوم ممکن است به دلیل خونریزی ناشی از فشارخون بالای کنترل نشده، نشت یا پارگی عروق، آسیب‌دیدگی، تومور یا سکته مغزی ایجاد شود.
هماتوم‌های پوست سر در قسمت بیرونی جمجمه ایجاد می‌شوند و اغلب به‌صورت برجستگی روی سر احساس می‌شوند. ازآنجاکه آسیب‌دیدگی در پوست سر و لایه‌هایی از عضلات در خارج از جمجمه ایجاد شده است، هماتوم پوست سر نمی‌تواند به مغز آسیبی برساند.
هماتوم در گوش، در صورتی ممکن است ایجاد شود که آسیب‌دیدگی باعث خونریزی در بخش خارجی حلزونی یا ساختار غضروفی گوش شود. این وضعیت اغلب برای ورزشکارانی مانند بوکسورها و کشتی گیران اتفاق می‌افتد که به آن اصطلاحاً گوش شکسته می‌گویند، در این صورت خون بین لایه‌نازکی از پوست و غضروف جمع می‌شود. ازآنجاکه غضروف در گوش، خون خود را مستقیماً از پوستی که آن را پوشانده است دریافت می‌کند، ایجاد هماتوم می‌تواند باعث کاهش جریان خون شده و موجب شود که قسمت‌هایی از غضروف منقبض‌شده و از بین بروند. این امر منجر به ایجاد تورم در گوش بیرونی و تغییر شکل در آن می‌شود که “گوش شکسته” نامیده می‌شود.
هماتوم پره بینی با آسیب‌دیدگی بینی ایجاد می‌شود. این نوع هماتوم ممکن است در اثر شکستگی بینی به وجود آید. در صورت عدم تشخیص و درمان این مسئله، ممکن غضروف آسیب‌دیده و باعث سوراخ شدن پره بینی شود.
هماتوم درون‌ماهیچه‌ای به دلیل میزان تورم و التهاب می‌تواند بسیار دردناک باشد. بعضی از ماهیچه‌ها توسط رشته‌های محکم بافت احاطه شده‌اند. در صورت بروز خونریزی، فشار موجود در این فضا افزایش می‌یابد تا جایی که ممکن است “سندروم کمپارتمان” ایجاد شود. در این شرایط، خون‌رسانی به ماهیچه مختل می‌شود و ممکن است آن عضله و سایر ساختارها مانند عصب‌ها به‌طور دائم آسیب ببینند. این مورد بیشتر در قسمت پایین ساق پا و ساعد مشاهده می‌شود. سندرم کمپارتمان همچنین در عارضه شکستگی دیده می‌شود. درصورتی‌که پزشک مشکوک به وجود این سندروم شود باید فوراً جراحی و مراقبت‌های پزشکی انجام شود. درد شدید و غیرقابل‌تحمل برای بیمار می‌تواند سرنخی برای تشخیص این سندروم توسط پزشک باشد.
هماتوم زیر ناخن در نتیجه‌ی صدمات ناشی از ضربات در ناخن‌های انگشتان دست یا پا ایجاد می‌شود. در این نوع هماتوم در زیر ناخن، خونریزی اتفاق می‌افتد و ازآنجاکه خون در آن قسمت باقی می‌ماند فشارهای ایجاد شده باعث بروز درد می‌شود. با ایجاد سوراخ در ناخن و خارج کردن لخته خون می‌توان از فشار ایجاد شده کاست و آسیب‌دیدگی را برطرف کرد. باگذشت زمان، ناخن به‌خودی‌خود می‌شود.
هماتوم‌های زیر جلدی شامل کبودی و خون‌مردگی پوست (اکیموز) هستند. این مسئله به دلیل آسیب‌دیدگی یا صدمات وارده به رگ‌های خونی در سطح زیرپوست ایجاد می‌شود. افرادیکه داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند بیشتر مستعد ابتلا به هماتوم زیر جلدی هستند.
درمان هماتوم‌هایی که سایر اعضای بدن را درگیر می‌کنند بستگی به این دارد که چه سیستمی در آن اندام درگیر است. در این موارد، درمان متناسب با آن وضعیت خاص انجام می‌شود.
هماتوم و خونریزی داخل شکم می‌تواند به دلیل انواع آسیب‌ها یا بیماری‌ها باشد. صرف‌نظر از چگونگی ورود خون به شکم، یافته بالینی شامل پریتونیت (التهاب صفاق) یعنی تحریک غشای شکم است. هماتوم ممکن است در اندام‌هایی مانند کبد، طحال یا کلیه نیز ایجاد شود. این مسئله می‌تواند در دیواره‌های روده ازجمله روده کوچک (اثنی عشر، ژژنوم و ایلئوم) یا روده بزرگ (کولون) رخ دهد. هماتوم ممکن است در فضای غشای شکم به نام پریتون (برون‌شامه روده‌ها) یا پشت صفاق در فضای خلفی (پشت) آن تشکیل شود.
به‌طورکلی، هماتوم‌های سطحی پوست، هماتوم‌های بافت نرم و ماهیچه‌ها به مرور زمان برطرف می‌شوند.
بافت سخت اولیه لخته خون به‌تدریج توسط بدن تجزیه‌شده و به‌صورت اسفنجی و نرم درمی‌آید و به مایع تغییر شکل می‌دهد و هماتوم برطرف می‌شود.
ازآنجاکه مواد شیمیایی خون به‌تدریج متابولیزه می‌شوند و هماتوم برطرف می‌شود، رنگ آن از کبودی مایل به آبی به زرد و قهوه‌ای تغییر می‌کند.
بسته به محل ایجاد هماتوم، ممکن است به دلیل وجود نیروی گرانش، تغییر رنگ به بافت دیگری منتقل شود. به‌عنوان مثال، هماتوم در پیشانی ممکن است باعث کبودی زیر چشم‌ها شود و باگذشت زمان درصورتی‌که به نظر می‌رسد رفع شده است به گردن برسد.
در هماتوم داخل جمجمه، اپیدورال، زیر جلدی و داخل مغزی غالباً برای معالجه این آسیب‌دیدگی نیاز به مداخله جراح مغز و اعصاب وجود دارد.
بیشتر هماتوم‌ها به دلیل آسیب‌دیدگی جزئی به وجود می‌آیند و فرد از آسیب‌دیدگی خود آگاه است و می‌داند چه بخشی از بدنش آسیب‌دیده است و باتحمل اندکی سختی می‌توان انتظار داشت که بهبود یابد.
برخی از هماتوم‌ها به دلیل قرار گرفتن در محل‌های خاص ممکن است جدی‌تر باشند. معمولاً علائم موجود تحت تأثیر نواحی مجاور مناطق آسیب‌دیده ایجاد می‌شوند. در صورت مشاهده شرایط زیر باید مراقبت‌های پزشکی انجام شود (این لیست جامع نیست):
هماتوم‌های پوستی و بافت‌های نرم مانند عضلات و مفاصل اغلب تنها با معاینه جسمانی تشخیص داده می‌شوند.
برای بیمارانی که علائم خونریزی داخلی را‌دارند، پزشک متخصص تصمیم می‌گیرد که کدام روش تصویربرداری برای ارزیابی وضعیت او مناسب‌تر است. برای ارزیابی شکستگی استخوان اشعه X ساده موردنیاز است. بیمارانی که آسیب‌دیدگی قابل‌توجهی در سر دارند اغلب به اسکن CT نیاز دارند. سونوگرافی روشی مناسب برای آزمایش زنان باردار است.
هماتوم پوست و بافت‌های نرم اغلب با استراحت، استفاده از یخ، کمپرس آب سرد، بالا نگه‌داشتن عضو درمان می‌شود. برخی از پزشکان متخصص از گرما به‌عنوان یکی دیگر از گزینه‌های درمانی استفاده می‌کنند. درد ناشی از وجود هماتوم معمولاً به دلیل التهاب اطراف خون جمع شده است و ممکن است با داروهای بدون نسخه درمان شود. انتخاب داروی موردنیاز به‌سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. برای آن دسته از بیمارانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، داروی ایبوپروفن به دلیل خطر ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش منع مصرف دارد (توصیه نمی‌شود). بیماران مبتلا به بیماری کبد نباید از داروهای بدون نسخه استامینوفن استفاده کنند. اگر فرد به وجود این مسئله شک دارد، عاقلانه است که با پزشک متخصص یا داروساز مشورت کند.
هماتوم باعث ایجاد تورم و التهاب می‌شود. این التهاب و تورم غالباً باعث تحریک اندام‌ها و بافت‌های مجاور شده و باعث ایجاد علائم و عوارض هماتوم می‌شود. یک عارضه شایع در تمام انواع هماتوم‌ها خطر ایجاد عفونت است. به دلیل آنکه هماتوم حاوی خون کهنه به‌جامانده در بافت است، بنابراین در معرض خطر تجمع باکتری‌ها در آن محل است.
تصادفات اتفاق می‌افتند و ایجاد هماتوم پس از وقوع آسیب‌دیدگی اجتناب‌ناپذیر است. بیمارانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، بهتر است از شرکت در رویدادهایی که با خطر وقوع صدمات روبرو هستند خودداری کنند. برای بیمارانی که داروی وارفارین مصرف می‌کنند، باید این اطمینان حاصل شود که دوز آن مناسب باشد تا خون بیش‌ازحد رقیق نشود.
سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه
منبع تصاویر
راستینه
#آبله_مرغان #آسپرین #آنوریسم #استفراغ #اوریون #ایبوپروفن #پراسوگرل #تورم #حساسیت #خونریزی #سرخچه #سردرد #سرطان #سرطان_خون #سرگیجه #سندروم_کمپارتمان #کبودی #کلوپیدوگرل #گوش_شکسته #لخته_شدن_خون #هماتوم #هماتوم_زیر_انگشت_یا_ناخن_پا #هماتوم_زیر_سخت__شامه_ای #هماتوم_کبد #هماتوم_گوش #هماتوم_نخاعی #وارفارین #ویتامین_D
