زندگینامه الیزابت هولمز؛ بنیانگذار ترانوس
الیزابت هولمز (Elizabeth Holmes) بنیانگذار و مدیر عامل سابق ترانوس (Theranos) است. یک شرکت فنآوری سلامت که روش جدیدی برای آزمایش خون را به بازار عرضه کرد. پس از طرح اتهاماتی علیه فنآوری و شیوههای تجاری شرکت، ارزش سهام ترانوس فرو ریخت و هولمز و یکی از مدیران اجرایی سابق در ژوئن 2018 در دادگاه فدرال متهم به کلاهبرداری شدند.
الیزابت هولمز کیست؟
الیزابت هولمز متولد سال 1984، بنیانگذار و مدیر عامل سابق ترانوس است. یک شرکت فنآوری سلامت واقع در سیلیکون ولی که یک تکنولوژی ارزانتر و بدون نیاز به استفاده از سرنگ برای آزمایش خون را به بازار عرضه کرد. پس از این که دنیا شاهد اوجگیری ارزش این شرکت به بیش از 9 میلیارد دلار بود، یک سری گزارش ها نشان داد که تکنولوژی هولمز معیوب بوده و تعداد زیادی از نتایج 7/5 میلیون آزمایش انجام شده ممکن است نادرست باشد. در ژوئن 2018، هولمز و یکی از مدیران اجرایی سابق ترانوس به نام رامش "سانی" بالوانی (Ramesh “Sunny” Balwani) در دادگاه فدرال به 11 فقره جرم متهم شدند. از جمله تقلب مالی با استفاده از فنآوری اطلاعات (wire fraud) و توطئه برای انجام این نوع تقلب شدند.
تأسیس ترانوس
آنچه که الهام بخش هولمز برای تأسیس این شرکت شد، شرکت او در طی یک دوره کارآموزی تابستانی در موسسه ژنوم سنگاپور (Genome Institute of Singapore) در سال 2002 بود. جایی که او درآنجا به تحقیق و آزمایش بر روی سندرم حاد تنفسی (Severe Acute Respiratory Syndrome یا SARS) مشغول بود. طرح اولیه او که در سال 2003 برای آن حق ثبت اختراع ایالات متحده را دریافت کرد، ایجاد یک سیستم تحویل دارویی بود که داروها را تهیه میکرد، اثربخشی آنها را آزمایش می کرد و پس از آن دوز دارو را به مقدار مورد نیاز تنظیم می کرد - همه اینها در یک مدت زمان کوتاه.
هولمز استنفورد را در سال 2004 و در سن 19 سالگی رها کرد و با استفاده از شهریه تحصیل کالجش به عنوان سرمایه اولیه، شرکتی به نام "درمانهای بیدرنگ" (Real-Time Cures) را تاسیس کرد. طی چند سال پس از آن، هولمز تمرکز خود را بر ایجاد فرم جدیدی از آزمایش خون تغییر داد. او ادعا میکرد که این کار را بدلیل ترس خودش از سوزن انجام میدهد. این شرکت به نام ترانوس نام گرفت که خود ترکیبی از کلمات "درمان" (Theranos) و "تشخیص" (diagnosis) بود. یکی از سرمایه گذاران ریسکی اولیه، پدر یکی از دوستان دوران کودکیاش و بنیانگذار دراپر فیشر جوروتسون (Draper Fisher Jurvetson)، تیم دراپر (Tim Draper) بود.
ترانوس خیلی زود ادعا کرد که چندین روش اختصاصی ایجاد کرده است. یکی از آن روشها نیاز به جمعآوری نمونه های خون از طریق سوزن های سنتی را از میان بر میداشت و به جای آن از fingerstick (دستگاهی برای نمونه گیری از انگشت) استفاده میکرد که مقدار کمی از خون را در یک لوله کوچک به نام "nanotainer" جمع آوری کرد. یکی دیگر از این ابداعات، دستگاهی آزمایشگاهی بود که میتوانست چندین آزمایش همزمان را انجام دهد. مقدار کمی خون از خون را برای همه چیز از دیابت گرفته تا سرطان و بیماری های قلبی آزمایش میکرد. ترانوس همچنین چندین ایالت را برای ایجاد مقررات جدیدی که اجازه دهد آزمایش بدون نسخه پزشک انجام شود، تحت فشار قرار داد.
هر دو تکنولوژی باعث انقلابی در صنعت آزمایش خون که یک کسب و کار سالانه 75 میلیارد دلاری است، شدند. ترانوس این آزمایشات خون را با هزینهای به مراتب پایین تر از آزمایشگاهها و بیمارستان های سنتی ارائه میداد؛ در حالی که برخی از آزمایش های معمول ممکن است صدها دلار هزینه داشته باشند، ترانوس آنها را در قبال کمتر از 5 دلار و در عین حال دریافت سریعتر نتایج ارائه میداد.
اگر چه این شرکت از انتشار روش و تکنولوژی خود (حتی به سرمایه گذاران خود) خودداری کرد، اما ادعای مالکیت خصوصی آن، باعث میشد که شرکتهای زیادی در آرزوی رقابت با آن برآیند. در نتیجه این شرکت چندین قرارداد سود آور را با دیگر کمپانیها امضا کرد. یکی از این قرادادها با شرکت داروخانههای زنجیرهای Walgreens بود که آزمایشگاه های ترانوس را در حدود 50 داروخانه زنجیرهای خود معرفی کرد و برای هزاران محل دیگر نیز برنامهریزی کرده بود. ترانوس ادعا کرد که با وزارت دفاع ایالات متحده و غول های دارویی مانند Pfizer و GlaxoSmithKline نیز شراکت دارد. اگر چه این ادعاها بعدها غلط از آب درآمد. یک قرارداد 350 ميليون دلاری با Safeway نیز پس از پدیدار شدن اتهامات علیه شركت به سرانجام نرسید.
شخصیت رسانهای و اتهامات "صدای جعلی"
هولمز به یک شخصیت رسانه ای محبوب تبدیل شد و در ده ها روزنامه و مجله چهره شد. هولمز سرتاپا سیاه میپوشید و با یقهاسکی تقلیدیاش اغلب با معلم تکنولوژی رویایاش در اپل، استیو جابز مقایسه میشد. مقایسهای که هولمز خودش آن را ترویج میکرد. هولمز هفت روز در هفته کار میکرد و ادعا میکرد که هرگز به تعطیلات نرفته است. رفتاری که به شدت در کارکنانش دلگرمی ایجاد میکرد. یکی از ویژگی های قابل توجه او، صدای عمیقا بم او بود که به صورا دقیق مورد بررسی قرار گرفت. به شکلی که چندین گزارش مطبوعاتی به این موضوع اشاره کردند که او هدفمندانه تن آن را کاهش میداده است. شاید به عنوان وسیلهای برای به دست آوردن احترام در جهان مردانه سیلیکون ولی.
دارایی خالص و ارزش ترانوس
هیئت مدیره این کمپانی شامل افراد سرشناسی بود. افرادی شامل وزرای خارجه سابق هنری کیسینجر (Henry Kissinger) و جورج شولتز (George Schultz)، سناتورهای سابق بیل فریست (Bill Frist) و سم نان (Sam Nunn)، وکیل دیوید بویز (David Boies) و وزیر دفاع سابق جیمز ماتیس (James Mattis)، که در سال 2013 به این هیئت پیوست و پس از پیوستن به دولت ترامپ از آن خارج شد.
ترانوس شاهد یک سری از طرحهای موفقیتآمیز جمعآوری کمک مالی بود که در نهایت بیش از 700 میلیون دلار از شرکت اوراکل لری الیسون (Larry Ellison)، روپرت مرداک (Rupert Murdoch)، کارلوس اسلیم (Carlos Slim) و دیگران به دست آورد. تا سال 2014، این شرکت تا 9 میلیارد دلار ارزشگذاری شد. هولمز که 50 درصد از شرکت خود را به شکل خصوصی حفظ کرده بود و ارزش خالص ثروتش در حدود 4.5 میلیارد دلار بود. این موضوع او را به جوانترین میلیاردر خود ساخته تبدیل کرده بود. با این حال تا سال 2017، با توجه به اتهاماتی که متوجه شرکت شد، مجله فوربز ارزش شرکت را به تنها 800،000 دلار و دارایی شخصی هولمز را به 0 دلار کاهش داد. تا اواسط سال 2018، این شرکت که صدها کارمند در آن کار میکردند، کمتر از دوجین کارمند داشت.
رابطه با سانی بالوانی
هولمز با رامش "سانی" بالوانی وقتی که در دوران نوجوانی در چین تحصیل میکرد آشنا شد. بالوانی، یک مهندس نرم افزاری بدون تجربه در زمینه مراقبت های بهداشتی و دارویی، رئیس و مدیر اجرایی ارشد ترانوس شد و به صورت روزمره مدیریت کسب و کار را بر عهده داشت. هولمز و بالوانی درگیر روابط عاطفی بودند. هرچند آنها رابطه خود را از سرمایه گذاران و اغلب کارکنان مخفی نگه داشته بودند.
بالوانی در سال 2016 مجبور شد که از ترانوس خارج شود و رابطه او با هولمز نیز پایان یافت. هر دو آنها در پرونده کمیسیون ارز و اوراق بهادار در ماه مارس 2018 (که ترانوس را به "تقلب بزرگ" متهم کرد) و اتهامات ژوئن 2018 دادگاه فدرال در مورد اتهامات شنود تلفنی و اینترنتی، گرفتار شدند. بالوانی این اتهامات را رد کرده است و بر خلاف هولمز، او با کمیسیون ارز و اوراق بهادار (SEC) به توافق نرسید (هولمز 500 هزار دلار به عنوان جریمه به کمیسیون ارز و اوراق بهادار پرداخت کرد، اما گناهکار بودن را نپذیرفت).
ازهم گسیختگی ترانوس
افشای تقلب مذکور از پاییز سال 2015 شروع شد. زمانی که یک سری مقالات در وال استریت ژورنال و دیگر خروجی رسانه ها از مشکلات جدی در مورد این شرکت پرده برداشت. یکی از افشاگریهایی که مانند بمب منفجر شد این بود که بسیاری از نمونه های خون آن بر روی دستگاه های استاندارد تشخیصی (خریداری شده از شرکت های دیگر) آزمایش شده بود و نه ماشین به اصطلاح برجسته "ادیسون" که هولمز ادعا میکرد که کامل و بدون خطا است؛ و اینکه درصد کمی از آزمیشهایی که در ماشین ادیسون انجام می شود، گاهی نتایج بسیار نادرستی ارائه می دهند؛ و این که شرکت در پیشبینی درآمد سالانه خود را به شدت غلو کرده بود تا سرمایه گذاران را جذب کند.
همچنین تعدادی از کارکنان سابق پیش آمدند و از یک حلقه به شدت محدود از افرادی که رازهای شرکت را پنهان میکردند، سخن گفتند. آنها ادعا کردند که هولمز و بالوانی از نقایص فنی آگاه بودند و ماشینآلات و تستهای ادیسون برای استفاده گسترده مردم از آنها آماده نبودند، اما آنها کارمندان را مجبور کرد تا داده های تست را جعل کنند و برای سرمایه گذاران بالقوه در مورد ماشینها ظاهرسازی کنند. چندین کارمند نیز توسط وکلای ترانوس تهدید شدند.
تحقیقات و اتهامات حقوقی علیه ترانوس
هم اداره غذا و داروی (FDA) و هم مرکز خدمات پزشکی و پیراپزشکی (CMS) که یکی از تنظیمکنندههای مقررات صنعت مراقبت های بهداشتی است، تحقیقات را آغاز کردند. در اکتبر سال 2015، اداره غذا و دارو اعلام کرد که دستگاه"nanotainer" ترانوس، یک دستگاه پزشکی غیرقابل تشخیص است و در ماه ژانویه 2016 نیز CMS، آزمایشگاه ترانوس در نیوآرک کالیفرنیا را تعطیل کرد. با ذکر اینکه این آزمایشگاه یک "خطر فوری برای سلامتی و ایمنی بیمار" است. تا پایان آن سال، ترانوس "مراکز سلامتی" خود را تعطیل کرده بود. سرمایه گذاران میلیونها دلار از دست داده بودند و تعدادی از آنها تقاضای جبران خسارت کرده بودند. از جمله کمپانی والگرین (Walgreens).
در اوایل سال 2018، ترانوس با مرکز خدمات پزشکی و پیراپزشکی (CMS) به مصالحه رسید و 35،000 دلار به عنوان جریمه و بیش از 4.5 میلیون دلار مشتریان آزمایش خون خود در آریزونا پرداخت کرد. به عنوان بخشی از مصالحه، این شرکت برای مدت دو سال از فعالیت در صنعت آزمایش خون منع شد. مصالحه با کمیسیون ارز و اوراق بهادار (SEC)، که هولمز یک جریمه 500،000 دلاری برای آن پرداخته کرد، در عین حال او را از قرار گرفتن در یک پست مدیریتی در هر شرکت سهامی عام به مدت 10 سال ممنوع کرد.
هولمز به انکار این اتهامات ادامه داد اما در 15 ژوئن سال 2018 او و سانی بالوانی از سوی دادستانی ایالات متحده با 11 اتهام فدرال، از جمله 9 اتهام کلاهبرداری از طریق فنآوری اطلاعات و دو اتهام زمینهچینی برای انجام کلاهبرداری از طریق فنآوری اطلاعات مواجه شدند. این اتهامات حداکثر 20 سال حبس، یک جریمه 250 هزار دلاری، و همچنین جبران خسارت برای هر یک از اتهامات را در پی خواهد داشت.
در 5 سپتامبر 2018 گزارش شد که ترانوس منحل خواهد شد. مدیر عامل شرکت دیوید تیلور (David Taylor) طی یک ایمیل به سهامداران شرکت اعلام کرد که: "اکنون ما در دوران اشتباهی قرار داریم."
انعکاس رسانهای
نگاهی کامل به هولمز و فریبکاریهای شرکتش در سال 2018 در کتاب پرفروش خون بد: اسرار و دروغ در یک استارتآپ سیلیکون ولی (Bad Blood: Secrets and Lies in a Silicon Valley Startup) توسط جان کاریرو (ohn Carreyrou) به رشته تحریر درآمد. جان کاریرو اولین کسی بود که این داستان را در وال استریت ژورنال فاش کرد. حق امتیاز فیلم آن حتی قبل از انتشار خود کتاب فروخته شد. کارگردان فیلم رکود بزرگ (The Big Short)، آدام مک کی (Adam McKay) در تدارک ساخت فیلمی در این مورد است و بازیگر جنیفر لاورنس (Jennifer Lawrence) در نقش الیزابت هولمز بازی میکند.
شبکه HBO در پی آن، در مارس 2019 فیلم مستند "Inventor: Out for Blood in Silicon Valley" را به کارگردانی برنده جایزه اسکار، الکس گیبنی (Alex Gibney) را ساخت.
شروع زندگی و تحصیلات
هولمز در روز 3 فوریه 1984 در واشنگتن دی سی به دنیا آمد. پدرش نوئل (Noel)، یکی از کارکنان پیشین کمیته کپیتول هیل (منطقهای در واشینگتن که دولت، مجلس نمایندگان، مجلس سنا و دادگاه عالی آمریکا در آن قرار دارد) و مادرش کریستین (Christian) کارمند پیشین مجموعهای از سازمان های دولتی از جمله اداره توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID)، است. خانواده هولمز جوان از واشنگتن دی سی به هوستون تگزاس نقل مکان کردند.
هولمز خیلی زود حرفه کار کارآفرینی خود را شروع کرد. زمانی که علاقه دوران نوجوانیش به برنامهنویسی کامپیوتر باعث شد که او یک کسب و کار فروش نرم افزار ترجمه برنامه نویسی را به دانشگاه های چینی آغاز کند. او همچنین در سن نوجوانی یادگیری زبان ماندارین چینی را آغاز کرد که به او اجازه حضور در مجموعه ای از کلاسهای کالج را در حالی که هنوز به دبیرستان میرفت، می داد. او در سال 2002 در دانشگاه استنفورد کالیفرنیا حضور یافت و در آنجا به تحصیل مهندسی شیمی مشغول شد و در کنار چانینگ رابرتسون (Channing Robertson) که بعدها یکی از اعضای نخستین هیئت مدیره ترانوس شد، کار کرد.