#مکارم_اخلاق ، جلسه 10

موضوع : مکارم اخلاق تاریخ انتشار : ۲۳ دی ۱۳۹۶ سخنران : حجت الاسلام و المسلمین علوی تهرانی مکان : حسینیه مرحوم آیت الله علوی تهرانی ایمان، همان تسلیم است. جایگاه تسلیم، قلب است. بنابراین زمانی ایمان محقق میشود که اولاً به قلب رسوخ پیدا کرده باشد. خداوند در سوره مبارکه مائده آیه شریفه ۴۱ می فرماید: " ای فرستاده (خدا)! آنها که در مسیر کفر شتاب می‌کنند و با زبان می‌گویند: «ایمان آوردیم» و قلب آنها ایمان نیاورده، تو را اندوهگین نسازند!" از نظر خداوند، اظهار زبانی ایمان هم همان کفر است. بنابراین ما ایمانی به نام ایمان زبانی نداریم. تنها چیزی که در مرتبه زبانی داریم یک اظهار زبانی است که به آن میگویند اسلام ظاهری. ایمان باید به قلب رسوخ پیدا کند. در ناحیه قلب مستقر شود و ثبات پیدا کند. همیشگی و پایدار باشد. نه اینکه گاهی باشد و گاهی نباشد. ایمان، یک مقوله مرکب از دو حقیقت است: رسوخ در قلب و ثبات در قلب. خداوند در سوره مبارکه انعام آیه شریفه ۹۸ می فرماید: " و کسی است که شما را از یک نفس آفرید! و شما دو گروه هستید: بعضی پایدار (از نظر ایمان یا خلقت کامل)، و بعضی ناپایدار" یعنی: خداوند خلقتان کرد. به دو گروه مستقر و مستودع تقسیم شدید. امام باقر(ع) ، در توضیح مستقر و مستودع میفرمایند: "مستقر يعني كسي كه ايمان در قلبش پايدار گشته و هرگز از او جدا نشود و مستودع كسي است كه ايمان را براي مدّتي به امانت گرفته، سپس آن را از دست مي‌دهد". یعنی : مراد از مستقر و مستودع، ایمان شما است. برخی ثبات در ایمان دارند. همیشه آن را دارند. برخی ایمان را عاریه ای دارند. گاهی دارند و گاهی ندارد. سپس امام باقر علیه السلام مثالی میزنند: " زبیر ابن عوّام از همین طایفه ایمان مستودع بود". یعنی گاهی ایمان داشت و گاهی نداشت. امام صادق علیه السلام در سابقه ایمانی زبیر فرمودند: "حضرت صادق میفرماید: زبیر در زمان رحلت پیامبر در سایه نور ایمان حرکت میکرد. تا جایی که شمشیر به دست گرفته بود و از امیر المؤمنین دفاع میکرد و میگفت: ما بیعت نمیکنیم مگر با علی". در زمان رحلت رسول خدا همه برگشتند. " بعد از پیامبر همه مردم مرتد شدند به جز چهار نفر" همه برگشتند. آن موقعی که اکثر امت برگشتند او برنگشت. زبیر در جنگ جمل، یکی از بر پا کنندگان اصلی جمل بود. امیر المؤمنین علی علیه السلام می‌فرماید: زبیر از ما بود تا زمانی که فرزند شوم او عبد الله بزرگ شد. گاهی فرزند انسان، انسان را از ایمانش دور میکند. یکی از دعای مهم ما باید این باشد: خدایا! ایمان ما را از ما نگیر. ایمان ما را از بین مبر. ما را عاقبت به خیر کن. عاقبت به خیری یعنی اینکه ما با ایمان از دار دنیا برویم. یک زلزله میتواند ایمان ما را بگیرد. ترس از فقر میتواند ایمان ما را بگیرد. ایمان مستقر، یک لازمه ای دارد. آن لازمه، عمل است. در سوره مبارکه کهف آیه شریفه ۸۸ می-فرماید: " و اما کسی که ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پاداشی نیکوتر خواهد داشت"‏ اساساً می‌گویند کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام ندهند اصلاً مؤمن نیستند. در سوره مبارکه نور آیه شریفه ۴۷ میفرماید: " آنها می‌گویند: «به خدا و پیامبر ایمان داریم و اطاعت می‌کنیم!» ولی بعد از این ادّعا، گروهی از آنان رویگردان می‌شوند؛ آنها (در حقیقت) مؤمن نیستند!" لازمه ایمان این است که باید به عمل منجر شود. عمل به آنچه که خدا و پیغمبر فرمودهاند. در سوره مبارکه بقره آیه شریفه ۲۸۵ این مطلب را تأکید کرده است: "و همه مؤمنان (نیز)، به خدا و فرشتگان او و کتابها و فرستادگانش، ایمان آورده‌اند؛ (و می‌گویند:) ما در میان هیچ یک از پیامبران او، فرق نمی‌گذاریم (و به همه ایمان داریم). و (مؤمنان) گفتند: ما شنیدیم و اطاعت کردیم." ایمان، یک عملیات است. باید منجر به عمل شود. فرشتگان و کتب آسمانی و انبیاء سلام الله علیهم اجمعین، متعلق ایمان هستند. ایمان باید خروجی داشته باشد. خروجی ایمان، عمل کردن است. چند روایت درباره ایمان و عمل: ۱. امام صادق علیه السلام میفرماید: "از رحمت خدا دور است. از رحمت خدا دور است کسی که بگوید: ایمان به زبان است و به عمل کاری ندارد". ۲. حضرت رسول (ص) فرمودند: "ایمان و عمل، دو برادر هستند که به یک ریسمان بسته شده اند. خداوند یکی از این دو را بدون دیگری نمی‌پذیرد. باید هر دو با هم باشد". ۳. از حضرت امیر المؤمنین حدیثی نقل شده است که صریحتر از این ممکن نبود: "اگر ایمان فقط به زبان بود لازم نبود خداوند، نماز و روزه و حلال و حرام را نازل کند". ۴. این فرمایش از وجود نازنین رسول گرامی است که فرموند: "ایمان بدون عمل قبول نمی شود، و عمل بدون ایمان هم قبول نمی شود" چون ایمان، تسلیم است و باید به عمل منجر شود، حدود و ثغور و کمّ و کیف این عمل را خدا مشخص میکند. نمیتوانیم بگوییم خدایا من قلباً تو را قبول دارم و در مقابل تو تسلیم هستم ولی نماز نمیخوانم و یک کار دیگر را انجام میدهم. متعلق ایمان باید عمل را تعیین کند. تنها کسی که در این بین، افسارگسیختگی کرد، ابلیس بود. امام صادق علیه السلام میفرماید: "خدای متعال به ملائکه فرمود: برای آدم سجده کنید. آنها هم سجده کردند. آنگاه ابلیس حسادت قلبی خود را آشکار کرد و از سجده بر آدم امتناع ورزید. پس خدای عزوجل فرمود: «آنگاه که تو را امر به سجده کردم، چه چیز تو را از این کار باز داشت؟!» گفت: «من از آدم بهتر هستم. زیرا مرا از آتش خلق کرده ای و او را از گِل... پس ابلیس گفت: پروردگار من، مرا از سجده بر آدم معاف گردان (در عوض) من تو را عبادتی خواهم کرد که هیچ فرشته مقرّب و پیامبر فرستاده شده ای، تو را آن گونه عبادت نکرده باشد، حضرت حق به ابلیس فرمود: " خدا فرمود: من نیازی به عبادت تو ندارم. من می خواهم فقط از طریقی که خود می خواهم، عبادت شوم، نه آن گونه که تو می خواهی ابلیس هم زیر بار سجده نرفت." من طبق توجهی که کردم ندیدم که نماز موجب ایمان کامل شود. من ندیدم روزه موجب ایمان کامل شود. اگر چه که تسلیم که حقیقت ایمان است باید منجر به عمل شود. یعنی نماز و روزه به کسانی مربوط میشود که ایمان دارند. ایمان کلاس اول از بی ایمان بودن، بهتر هست؛ ولی فواید ایمان فقط برای ایمان کامل است. چه کنیم که باید به کلاسهای بالاتر برویم. باید بالا برویم. کاری هم نمیشود کرد. حالا باید ببینیم با چه اموری میشود بالا رفت و به مراتب بالا رسید. نقل چند روایت درباره اینکه ایمان کامل به چه سببی حاصل میشود: حدیث اول: امام زین العابدین علیه السلام فرموده است: "راه شناخت ایمان کامل در مسلمان، این است: از حرف بیهوده پرهیز کند و جدال نکند و حلیم باشد و صبور باشد و اخلاق خوب داشته باشد". حدیث دوم: حضرت امیر علیه السلام فرموده اند: "کاملترین شما از نظر دینداری کسی است که حُسن خلق داشته باشد". حدیث سوم: حضرت امیر علیه السلام فرموده اند: "سه چیز است که اگر در کسی باشد ایمانش کامل است: عقل و حلم و علم". حلم یعنی کنترل کردن هیجانات و غضب. حدیث چهارم: حضرت رسول (ص) فرمودند: "شخصی از پیامبر سؤال کرد: دوست دارم ایمانم کامل شود. حضرت یک جواب به او دادند: اخلاقت را درست کن تا ایمانت کامل شود". حدیث پنجم: امام سجاد علیه السلام فرمودند: "چهار خصلت است که اگر در کسی باشد ایمان او کامل میشود و تمام گناهانش پاک میشود.(یعنی لازم نیست توبه کند.) و در روز قیامت، حضرت حق را ملاقات میکند در حالی که حضرت حق از او راضی است": ۱. "به آن تعهدی که به مردم کرده است برای رضای خدا وفا کند" ۲. " راست گوئى و صداقت نسبت به مردم داشته باشد" ۳. "حیا داشته باشد از آنچه که مردم و خدا بد می‌دانند". ۴. "با زن و فرزندش خوش رفتار باشد. حدیث ششم: "سه چیز است که اگر در کسی باشد ایمان او کامل است": ۱. "مردی که در مسیر خدا، ملامتِ ملامتگران او را ناراحت نکند". ۲. "در اعمالش ریا نداشته باشد". ۳. "اگر دو امر برای او پیش آمد که یکی برای دنیا است و یکی برای آخرت است، امر آخرت را بر دنیا انتخاب میکند". حدیث هفتم: حضرت رسول (ص) فرمودند: "بندگان به مراتب عالیه ایمان نمیرسند مگر اینکه سه خصلت در او باشد": ۱. "انفاق کردن در حال تنگدستی" ۲. "با مردم بر اساس انصاف رفتار کردن" ۳. "سلام کردن به مردم" حدیث هشتم: امام صادق علیه السلام می فرمایند: "انسان به کمال ایمان نمیرسد مگر اینکه سه خصلت در او باشد": ۱. "فهم دین و دینفهمی" ۲. "داشتن برای اقتصادی در زندگی برای مخارج" ۳. "صبوری کردن در سختیها" نشانی فایل صوتی: http://fares.ir/post/642